ایران گفت

این متن دومین مطلب آزمایشی من است که به زودی آن را حذف خواهم کرد.

زکات علم، نشر آن است. هر

وبلاگ می تواند پایگاهی برای نشر علم و دانش باشد. بهره برداری علمی از وبلاگ ها نقش بسزایی در تولید محتوای مفید فارسی در اینترنت خواهد داشت. انتشار جزوات و متون درسی، یافته های تحقیقی و مقالات علمی از جمله کاربردهای علمی قابل تصور برای ,بلاگ ها است.

همچنین

وبلاگ نویسی یکی از موثرترین شیوه های نوین اطلاع رسانی است و در جهان کم نیستند وبلاگ هایی که با رسانه های رسمی خبری رقابت می کنند. در بعد کسب و کار نیز، روز به روز بر تعداد شرکت هایی که اطلاع رسانی محصولات، خدمات و رویدادهای خود را از طریق

بلاگ انجام می دهند افزوده می شود.

این متن اولین مطلب آزمایشی من است که به زودی آن را حذف خواهم کرد.

مرد خردمند هنر پیشه را، عمر دو بایست در این روزگار، تا به یکی تجربه اندوختن، با دگری تجربه بردن به کار!

اگر همه ما تجربیات مفید خود را در اختیار دیگران قرار دهیم همه خواهند توانست با انتخاب ها و تصمیم های درست تر، استفاده بهتری از وقت و عمر خود داشته باشند.

همچنین گاهی هدف از نوشتن ترویج نظرات و دیدگاه های شخصی نویسنده یا ابراز احساسات و عواطف اوست. برخی هم انتشار نظرات خود را فرصتی برای نقد و ارزیابی آن می دانند. البته بدیهی است کسانی که دیدگاه های خود را در قالب هنر بیان می کنند، تاثیر بیشتری بر محیط پیرامون خود می گذارند.

حسین کوچکیان فرد

همه روزه در متن جامعه و درکنارمان شاهد وقوع ناهنجاری و جرایم متعددی هستیم که حکایت از وجود نارسایی در عملکرد برخی از نهادها و ارکان جامعه دارد . در تحلیل چرایی آن هر گروه از محققان از دیدگاهی خاص این مشکلات را مورد بررسی قرار می دهند و در این بین جامعه شناسان از دید آسیب شناسی اجتماعی به موضوع می پردازند .

در ریشه یابی علل پیدایی آسیب های اجتماعی از جمله به وارد شدن خدشه به سرمایه های اجتماعی در جامعه اشاره می شود بی تردید فهم سرمایه اجتماعی به عنوان برون داد و نیز درون داد توسعه در استفاده از آن برای کاهش و پیشگیری از آسیب های اجتماعی امری ضروری است .

سرمایه اجتماعی  مفهومی کهن در درکی نوین می باشد . در کنار انواع سرمایه اگر سرمایه مادی و فیزیکی چیزی است که در ساختمان ، تجهیزات و مواد اولیه وجود دارد و سرمایه انسانی آنچه به صورت مهارت های مختلف در ذهن موجود است ، سرمایه اجتماعی چیزی است که در روابط یا شبکه های اجتماعی میان فرد با دیگران قرار دارد. سرمایه اجتماعی مانند کالای همگانی است که در بستر تعاملات و مناسبات اجتماعی شکل می گیرد و در مالکیت فرد قرار ندارد بلکه متعلق به فرد درجامعه است . اختلال در روابط اجتماعی بیانگر فقدان و یا نقص در سرمایه اجتماعی یک جامعه می باشد .

 به لحاظ نظری و مفهومی سرمایه اجتماعی مفهومی چند بعدی ، چند سطحی با اشکال مختلف در مقیاس رسمی و غیر رسمی قرار دارد و از سه رکن اساسی 1- اعتماد فرد به گروه و جامعه2- رضایت از گروه و جامعه  3- مشارکت پذیری فرد در شبکه اجتماعی که در آن قرار دارد را دربر می گیرد .

سرمایه اجتماعی را در سه سطح خرد (خصایص شناختی فرد چون:ارزش ها ، باورها ، بینش و فهم مشترک از اهداف و عمل جمعی    در یک نظام اجتماعی)، سطح میانه (اعتماد اعضای جامعه به سازمان ها وعملکرد آنها و پنداشت نسبت به وظیفه شناسی ، تعهد ، شایستگی نیروهای سازمان ها در حوزه های چهارگانه ی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی)، سطح کلان(ارزش و اهمیت آحاد جامعه نسبت به کل جامعه شامل اعتماد ، رضایت و پنداشت عموم نسبت به عملکرد نهادها در حوزه های چهارگانه فوق)قابل بررسی است .

فعالیت مطلوب سازمان ها و نهاد های اجتماعی موجب جلب رضایت افراد جامعه به آنها شده و اعتماد آنان به سازمان ها و ارکان جامعه را به همراه دارد که در نتیجه آن افراد در فعالیت های مورد نظر و مطلوب جامعه مشارکت خواهند داشت . این موارد برون داد سرمایه اجتماعی تلقی می شود . این وضعیت به نوبه خود به منزله درون داد توسعه موجب تقویت هرچه بیشتر سرمایه اجتماعی می شود در طرف دیگر ایجاد خلل در اعتماد ، رضایت و مشارکت مردم که از کاستی سرمایه اجتماعی حاصل می شود موجب بی تفاوتی جمع کثیری از افراد جامعه از یک سو و تمسک به راه های نابهنجار ، غیر اخلاقی و خلاف قانون گروهی برای رسیدن به اهداف خود در جامعه می شود که موجب اخلال در کارکرد نهادهای اجتماعی در نتیجه کاهش سرمایه اجتماعی شده و ادامه این وضعیت تضعیف مسئولیت اجتماعی در شهروندان و افزایش آسیب ها و بزه های اجتماعی در جامعه را به دنبال دارد .

از این رو ارتقای سرمایه اجتماعی وظیفه یک به یک افراد جامعه ، سازمان های غیر دولتی ، عمومی و نهادها و دستگاه های اجرایی کشور می باشد تا با افزایش آن راه را برای پیشگیری  وکاهش از آسیب های اجتماعی هموار سازیم .

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

) مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : (hkfard@gmail.com

حسین کوچکیان فرد

از مفاهیمی که طی دهه های اخیر از سوی پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی بویژه جامعه شناسی و به منظور بیان پاره ای از رفتاری های انسان در مطالعه فرهنگی جوامع مختلف بشری مورد نظر واقع شده است مفهوم سبک زندگی می باشد و دایره بکارگیری آن تا جایی رواج یافته که جایگزین بسیاری از مفاهیم و واژه های سنتی در تحلیل رفتار فردی و اجتماعی شده است .

سبک زندگی مبتنی بر الگوهای قابل شناسایی از رفتاری است که از طریق فعل و انفعال بین ویژگی های شخصی ، تعاملات اجتماعی و شرایط اقتصادی و اجتماعی و محیط زندگی فرد تعیین می شود . از این رو اصطلاح سبک زندگی قرابت نزدیکی با مجموعه ای از مفاهیم اجتماعی مانند جامعه ، فرهنگ ، ذهن ، رفتار ، معنا ، شخصیت ، محیط ، وراثت ، نیاز ، سابقه ، مد ، منزلت و سنت دارد ، همچنین مفهوم سبک زندگی از یک سو جزیی ترین رویدادهای حیات بشر و از سوی دیگر تا اعماق وجود آدمی را در بر می گیرد در نتیجه شامل همه ابعاد وجود اجتماعی و عمیقآَ ضمیر فردی می شود .

سبک زندگی را می توان به مجموعه ای به نسبت جامع از عملکردهایی تعبیر کرد که فرد آن را به کار می گیرد زیرا رفتارهای هر فرد نه تنها بیانگر نیازهای او بلکه تصویر خاصی از اندیشه و هویت شخصی وی نیز محسوب می شود .

درگذشته فرد کمتر از حق انتخاب برخوردار بود و در فرهنگ سنتی عملاَ گزینشی وجود نداشت و این سنت و رسوم جامعه بود که برنامه های از پیش تعیین شده را بر افراد تعیین می کرد و در عمل نوعی جبر پنهان وجود داشت اما با گذشت ایام و پیشرفت وسایل ارتباط جمعی اشخاص به شکلی آگاهی از خود و جهان نایل شده اند که برای زندگی فردی و اجتماعی خود نوعی حق انتخاب قایل می شوند و به این ترتیب سبک زندگی وابسته به انتخاب و انتخاب وابسته به اطلاعات است و اطلاعات نیز به نوبه خود محصولی از فرایند ارتباطات است و این ارتباطات می تواند میان فردی یا رسانه ای باشد ، رابطه رسانه ها و سبک زندگی چرخه ای به هم پیوسته و متقابل است . رسانه ها سبک زندگی جدید حیات را پیش روی انسان قرار می دهند و انسان ها از طریق آن با خواسته ها و نیازهای جدید و سبک زندگی نوین آشنا می شوند . رسانه ها از طریق بمباران و هجوم اطلاعات ، فرهنگ مصرف گرا و مصرف فرهنگ را برجسته می سازند و در عین حال حوزه فرهنگ را وسعت و غنی می بخشند .

تبلور رسانه های جمعی را امروزه می توان در رادیو ، تلویزیون ، ماهواره ، سایت ، وبلاگ ، شبکه های اجتماعی ، موزه ، تالار گفتگو و ده ها نوع دیگر از محصولات فرهنگی ، فضایی(مجازی) مشاهده کرد که همه پیرامون فرد جمع می شوند و بخش مهمی از عمر و وقت او را به آنها اختصاص می دهند و از این طریق سبکی از زندگی را شکل می دهند که تا اعماق وجود فرد ، خانواده و جامعه نفوذ می کند .

الگوها و محدوده ها

برای سبک زندگی در عصر حاضر الگوهای متنوعی وجود دارد که از آن جمله اند : سبک زندگی روستایی یا شهری ، سنتی یا مدرن ، مصرف گرایانه یا تولیدی ، دخترانه یا پسرانه ، زاهدانه یا عاشقانه ، فرد محور یا جمعی ، ایرانی یا غربی ، بالای شهر یا پایین شهر ، خشونت محور یا عاطفی ، فمینیستی ، ی ، پلیسی ، طبقاتی ، رفاه طلب ، جهان وطنانه ، بسیجی ، توده وار ، قوم گرایانه ، مدگرا ، شیطانی ، خطر پذیر ، مهاجران ، قدرت گرا ، اوقات فراغت ، ارزش مدار و توحیدی .

سبک زندگی در حوزه ها و محدوده های وسیعی نفوذ می کند از جمله : مدیریت تصمیم گیری ، شاخص های شناختی ، اخلاق اجتماعی ، معاشرت ، پوشش ، آرایش ، مد ، غذا و تغذیه ، آشپزی ، معماری ، دکوراسیون داخلی ، طراحی صنعتی ، تفریح و گردشگری ، استفاده از جواهرات ، تندرستی ، ارتباطات گفتاری ، محیط زیست ، کسب و کار ، روابط شویی ، شغل ، سخن گفتن ، گذران اوقات فراغت ، الگوی مصرف ، شیوه راه رفتن ، طریقه حرف زدن و مدیریت احساس ها .

سبک زندگی جدید منشاء بیماری های جوامع بشری

در حال حاضر بشر با بیماری های مختلف ناشی از سبک زندگی جدید روبرو است و این سبک زندگی حتی نحوه سخن گفتن انسان ها را تغییر داده است . شبکه های اجتماعی نظیر تلگرام ، فیس نوک و ماهواره با عرضه امکانات نوین انسان ها را به سمت رفتارهای نا به هنجار سوق داده است به طوری که بسیاری از انحراف های اجتماعی همچون طلاق ، اعتیاد ، خودکشی ، سرقت مسلحانه ، آدم ربایی ، جرایم سازمان یافته ، جرایم اینترنتی ، قاچاق انسان و کودک آزاری که معلول شیوه زندگی اجتماعی در جوامع جدید است ، محصول آن می باشد .

در عصر معاصر خانواده ها با آسیب های عدیده ای روبرو هستند مانند مشاجره ، ضرب و شتم ، فرزند آزاری ، رضایت نداشتن ، مشکلات جنسی ، خیانت و تجمل گرایی که بسیاری از آنها در اثر اتخاذ الگوی نادرست زیستن به وجود می آیند .

شیوه نادرست گذران اوقات فراغت از موارد دیگر بیماری های سبک زندگی مدرن است . همچنین می توان به موارد دیگری مانند مدگرایی ، آرایش های نامشروع ، بد پوشی ، تغییر در شکل و شیوه خوردن و آشامیدن ، ترویج فرهنگ فست فود ، افزایش بیمای های مقاربتی و ایدز ، کاستن از میزان کار مفید ، کمبود کیفیت کار ، ارائه الگوی نامناسب معماری و شهرسازی ، پرخاشگری ، آزار رسانی کلامی ، عیب جویی ، محرومیت و حرمت شکنی اشاره کرد .

الگوهای سبک زندگی مدرن علی رغم فرصت ها و امکاناتی که در اختیار بشر قرار داده است بیماری ها و آسیب های متعددی را به همراه آورده است . اسلام به عنوان آخرین و برترین دین الهی ، الگوها و مدل های متعال و جامعی را در اختیار انسان قرار می دهد تا آدمی بتواند ضمن رهایی از تهدیدها و آسیب ها به سعادت دنیوی و اخروی دست یابد .

نقش دین در ایجاد سبک زندگی

در دوران معاصر بخش قابل توجه ای از مطالعات بر روی سبک زندگی در زمینه مهارت و فنون زندگی به نقش دین در سبک زندگی بازگشت می کند . یکی از مهم ترین ابعاد مفهوم سبک زندگی به این موضوع می پردازد که دین توانایی آن را دارد تا به عنوان نیرویی برتر نقشی حیاتی در الگوی حیات و نحوه زیستن انسان ها بر روی زمین ایفا کند در این برداشت ، دین به عنوان نظامی از باورها ، ارزش ها و رفتارها می تواند به آدمی برای دستیابی به سبکی الهی در زندگی کمک کند .

در این میان اسلام از جایگاه برجسته ای در ارایه سبک زندگی برخوردار است . براساس معارف عمیق اسلامی که ریشه در آیات الهی از طریق قرآن ، سیره نبی مکرم اسلام(ص) و ائمه هدی(ع) ، احادیث معتبر و ادعیه و زیارت نامه ها دارد ، می توان الگویی برای سبک زندگی در این جهان پرتلاطم تعریف کرد به گونه ای که آدمی را آماده ورود به زندگی ابدی و زیستن بی پایان کند . مفاهیم مربوط به سبک زندگی در منابع اسلامی فراوان است اما به ندرت استخراج و به جامعه خصوصاَ جوانان عرضه شده است .

در اسلام سبک زندگی مطلوب متناسب با تعالیم و آموزه های نبوی(ص) و ائمه (ع) و در چارچوب دیدگاه ارتباطی تنظیم می شود و دیدگاه ارتباطی دیدگاهی روان شناختی از شخصیت انسان است که براساس آن شناخت شخصیت از طریق شناخت نوع ارتباط هایی که فرد با خود ، خداوند ، دیگر انسان ها و طبیعت برقرار می کند میسر می شود . این دیدگاه با یک رویکرد تحولی نوع ارتباط های چهارگانه فوق را در مراحل مختلف رشد تشریح و جهت گیری های فردی را معین می کند .

سبک زندگی زمانی مطلوب و متناسب با ارزش های اسلامی است که فرد به تمام روابط چهارگانه (ارتباط با خدا ، خود ، دیگران و طبیعت) توجه داشته باشد و اهمیت هریک از این تعاملات را در چارچوبی که دستورات اسلامی مشخص کرده اند مد نظر داشته باشد و نسبت به آنها غفلت نورزد . اگر بپذیرم که تمامیت شخصیت هر فرد نتیجه سبک زندگی است که او آگاهانه برای خویش انتخاب کرده است به اهمیت اصلاح سبک زندگی پی خواهیم برد چرا که طبیعت اولیه انسان  پاک و شکل نگرفته است و ما با جهت گیری مناسب از طریق سبک زندگی می توانیم آن را در جهت تکامل فردی و اجتماعی هدایت کنیم تا آنجا که زندگی فرد از طریق انتخاب سبک زندگی مصداق این آیه شریف شود :  "قُلْ إِنَّ صَلَاتِی وَنُسُکِی وَمَحْیَایَ وَمَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ"(

الأنعام:162)

در همین راستا رهبر انقلاب در23 مهر ماه 1391، فرمودند:

 "پیشرفت در علم و صنعت و اقتصاد و ت که بُعد ابزاری تمدن اسلامی را شکل می دهد وسیله ای است برای دستیابی به سبک و فرهنگ صحیح زندگی و رسیدن به آرامش، امنیت، تعالی و پیشرفت حقیقی. "
ایشان، مفهوم پیشرفت را تداعی کننده حرکت و راه دانستند و می افزایند: در هر برداشتی (چه مادی و چه معنوی) از مفهوم توقف ناپذیر پیشرفت،سبک زندگی، رفتار اجتماعی و شیوه زیستن اهمیت فراوانی دارد. ( منبع،

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری با آدرس) . 3 

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

) مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : (hkfard@gmail.com

حسین کوچکیان فرد

مقدمه

نشاط اجتماعی و استفاده از مؤلفه های آن در تگذاری های کلان در کشورهای توسعه یافته امروزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، زیرا بررسی ها نشان داده است ، تقویت امید و انگیزه اجتماعی و تحقق امنیت اجتماعی و عمومی و کاهش و یا گسترش آسیب های اجتماعی و همچنین نشاط ی و پویایی اقتصادی در چارچوب آن شکل می گیرد .

در ارتباط با شناخت مفاهیم ، مسائل و موضوعات مختلف اجتماعی ، تعیین اولویت ها و نقشه راه و ایجاد عزم جدی برای تحقق برنامه ها درجامعه و دستگاه های اجرایی حوزه اجتماعی ، درک صحیح و مناسب از مفهوم و ابعاد نشاط ، شادکامی و شادی ضروری است تا در سایه درک درست و مشترک از آن تلاش کلیه بخش های جامعه برای حصول به نتیجه دو چندان شود .

 تگذاران  فراتر از برنامه های بخشی صرف با توجه به دستورکار و مسئولیت سنگینی که با عنایت به وظایف و ماموریت های متنوعی که نهادها و آحاد جامعه در نظام ی و اجتماعی هرکشور  بر عهده دارند همچنین ت های عمومی دولت ها در سطح کشور که از طریق نظارت ، هماهنگی ، هدایت و مدیریت امور حاکمیتی اعمال می نشود ، ورود در مباحث عمومی همچون نشاط اجتماعی و هدایت امکانات و سازمان ها را توأم با برکات عدیده ای برای کشورها ارزیابی می کنند ، لذا شناخت ابعاد موضوع نشاط اجتماعی و شادکامی برای حوزه های کارشناسی و مدیریتی و آحاد مردم هر جامعه پویایی لازم و ضروریست .

تعریف و ابعاد شادی و نشاط

یکی از مقوله‌های بسیار مهم و یقیناً از ضرورت های هر جامعه ای ، شادی و نشاط است نشاط ، شادکامی (happiness) یا بهزیستی ذهنی( Subjective well-being) چیزی بیش از یک هدف فردی مهم یا حالت­های خلقی لذّت­بخش است. پیمایش های اجتماعی صورت گرفته نشان می دهد شادکامی با پیامدهای مطلوب زندگی مثل شغل بهتر ، روابط اجتماعی مطلوب و کاهش آسیب­های روانشناختی رابطه مستقیم دارد به همین دلیل در بیشتر فرهنگ­ها در سطح فردی و اجتماعی به شادکامی و نشاط اجتماعی توجه ویژه­ای صورت می گیرد . اهمیّت نشاط اجتماعی و شادکامی یا بهزیستی ذهنی تا حدّی است که امروزه درکشورهای توسعه یافته راجع به بهزیستی ذهنی شاخص­های ملّی تهیه می­شود . درکشور ما نیز لازمست با توجه به ویژگی های فرهنگی ، اجتماعی و تاریخی شاخص های ملّی نشاط اجتماعی و بهزیستی ذهنی تدوین و براساس آن تحقیق و برنامه ریزی صورت گیرد  .

مطالعه دقیق ادبیّات ایران و شاخه­های مرتبط با آن همچون اساطیر، قصّه­ها ، شعر و داستان­های عامیانه از منظر اجتماعی نشان می­دهد که نشاط و شادی طلبی در فرهنگ ایرانی از جایگاه خاصّی برخوردار است . همچنین در منابع دینی اسلام برخی از مناسک و آداب بر نظر موافق اسلام با برنامه های نشاط آور و شادی افزای فردی و اجتماعی دلالت دارد ، چنانکه از خصلت های مؤمن شاد بودن در شادی اهل بیت و غمگین شدن در مناسبت های غم افزای آنان است بااین وجود به علت حوادث و وقایع تاریخی (همچون حملات اقوام بدوی ، جنگ ها و حوادث طبیعی ، زله و خشکسالی های پیاپی و خلط مفاهیم مربوط به نشاط با مفاهیم لهو و لعب) هنجارها و تعریف برنامه ها و مناسک مربوط به ایام غم در اولویت قرار گرفته و موارد شادی افزا در سایه واقع و مغفول واقع شده است . در عصر حاضر با توجه به نیازهای روز پرداخت به امر نشاط اجتماعی و استخراج بنیان های آن از منابع دینی و اجتماعی و مهارت آموزی و ایجاد سبک زندگی شادی افزا براساس یافته های مورد وفاق جامعه از ضرورت های انکار ناپذیر است

مؤلفه ها ، ت ها و برنامه های راهبردی

مطالعه علمی شادکامی و نشاط اجتماعی از سال 1998 با معرفی رویکرد روان­شناسی مثبت­گرا در جهان شروع شده است که برای آن سه مؤلفه­: الف)هیجان مثبت(positive emotion) و زندگی  لذّت­بخش(the pleasant life) ب) زندگی جذّاب(the engaged life) ج)زندگی با معنی(the meaningful life)درنظر گرفته می شود . به این ترتیب نشاط اجتماعی و شادکامی را می توان ترکیبی از وجود عاطفه مثبت(positive affect) ، عدم وجود عاطفه منفی (negative affect) و رضایت از زندگی (Life sati) تعریف کرد.

شادی گرچه مفهومی مجزا از نشاط اجتماعی است با این وجود دارای مشترکات قابل توجه با آن است ، شادی هیجانی مثبت (منفی همچون حالات پس از مصرف مواد مخدر) اما زودگذر و لحظه ای است که معمولاَ با لبخند توأم است که تمیز این دو از یکدیگر امری ضروری است .

بیشتر پژوهش­های انجام شده در حوزه شادکامی ، مفهوم هیجان مثبت و رضایت از زندگی را مهمّترین مؤلفه­ های شادکامی و نشاط اجتماعی می داند. یافته­ ها نشان می­ دهد که مردم بین شادی به عنوان یک هیجان موقّت و رضایت از زندگی به عنوان یک نگاه جامع به زندگی تمایز قایل می­شوند. به عنوان مثال، افرادی که از فقر رنج می­برند، ممکن است در محدوده خاصّی از زمان خود را شاد ارزیابی کنند ولی در نگاه کلّی که به زندگی خود دارند، میزان شادکامی خود را پایین ارزیابی­کنند.

کلام پایانی

با توجه به آنچه گفته شد نشاط اجتماعی رضایت از زندگی توأم با عاطفه و هیجان مثبت ارزیابی می شود که برای ایجاد آن باید مؤلفه های مکملی همچون امید اجتماعی ، مشارکت ، رضایت و اعتماد را در تمامی ابعاد اقتصادی ، فرهنگی ، ی و  اجتماعی جامعه تقویت کرد و برای این منظور می بایست شاخص های ملموس و قابل اجرا در هر یک از حوزه های فعالیت نهادهای مدنی و دولتی با توجه به اقتضای ملی و نیاز و مختصات محلی تعیین و اجرای آن در سطح کشور مورد توجه قرار گیرد  و سپس نسبت به ارزیابی ، بازخوردگیری و اصلاح مستمرآن اقدام شود تا در نهایت جامعه ای بانشاط ایجاد و برای آیندگان به میراث گذاشته شود. 7

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

) مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : (hkfard@gmail.com

حسین کوچکیان فرد

گام نهادن و حرکت در مسیر حمایت از کالای ایرانی نیازمند رعایت راهبردها و اقدامات عدیده از جمله همسو شدن با  معیارها و استانداردهای جهانی و سرعت بخشی بر ارائه محصولات خلاق و نوآورانه می باشد که با تلاش برای هم افزایی و کمک  شرکت های دانش بنیان داخلی محصولات و تجهیزات جدید و بازار پسند را در ایران رونمایی کنیم تا اقتصادی کارآمدتر و مدرن تر از قبل به مردم و مشتریان معرفی نماییم. با این حال می بایست فرآیند تقویت و توسعه محصولات ملی با هدف خلق زنجیره ارزش برای مشتریان و تحصیل سود مورد انتظار قوت ادامه شود و در بخش اعتباری تمام تلاش به حرکت درآوردن چرخه امور تولیدگران داخلی قرار گیرد . با این وجود اامی ترین راهبرد در حمایت از تولید داخلی اصلاح الگوی مصرف بویژه در خانواده ها و آموزش مستمر مزایای این اقدام می باشد .

اصلاح الگوی مصرف علاوه بر جنبه های اقتصادی از جنبه های فرهنگی ، اجتماعی ، سلامت و مانند آن نیز قابل بررسی می باشد . لذا وقتی از اصلاح الگوی مصرف  سخن به میان می آید علاوه بر صرفه جویی جنبه های دیگری همچون به جا مصرف کردن ، ضایع نکردن مال ، مصرف کارآمد و ثمر بخش امکانات را توأمان دربرداشته باشد که یکی از آنها حساسیت و توجه به محل تولید اجناس مصرفی و منافعی که از آن طریق به هموطنان می رسد و یا از آنان سلب می شود ، باید باشد . چرا که توجه به محل تولید کالاهای خریداری شده برابر است با ایجادکار و افزایش سرمایه ای که باعث شکل گیری تولید ملی در هر کشور می شود و پر واضح است  تولید ملی ضامن استقلال اقتصادی بوده و همچنین موجب بالندگی فرهنگی ، اجتماعی و اجرای برنامه های زیرساختی عمرانی ، بهداشتی ، آموزشی  و سایر امور رفاهی هر کشور می شود ، از سوی دیگر ضعف بنیه اقتصادی که از راه کاهش تولیدات داخلی حاصل می گردد زمینه ساز فقر فرهنگی و اجتماعی در آن جامعه از طریق کاهش درآمدها را فراهم می سازد در حالی که استفاده از تولیدات داخلی موجب کاهش وابستگی به نوسانات بازارهای خارجی و استقلال اقتصادی می شود و استقلال اقتصادی یک کشور امور فرهنگی و ی آن جامعه را تحت الشعاع قرار می دهد و رونق اقتصادی می تواند مانع از انحطاط اجتماعی و گسترش آسیب های اجتماعی مانند اعتیاد ، نزاع ، سرقت و طلاق جامعه شده و از طرف دیگر موجب پویایی کشور می شود که عوائد مثبت و منفی حاصل از آن به تک تک آحاد جامعه سرایت می کند.

خانواده و آموزش حمایت از تولید داخلی

مسلم است که نوع و میزان مصرف در هر جامعه به زمینه های فرهنگی ، اجتماعی و در یک کلام به سبک زندگی افراد بستگی دارد در صورتی که مردم یک جامعه نسبت به استفاده از تولیدات ملی خود اصرار داشته باشند این وضعیت برای  فرد علاوه بر رفع نیاز مصرفی موجب توجه به مسئولیت اجتماعی که در قبال نیروی کار ملی و ارتقای سطح اشتغال جوانان دارد نیز می شود و در نتیجه با توجه به الگوها و رفتارهای هنجاری در خرید و انتخاب کالای مصرفی همچون پوشاک و مواد غذایی علاوه بر نکات فنی و کیفیت ، قیمت ، طرح و نقشه آن  به محل تولید آن و کسانی که از عوائد آن برخوردار می شوند نیز توجه دارد و به این ترتیب فرد خود را یک کنشگر فعال در عرصه اجتماعی و جهانی فرض می کند .

خانواده به عنوان رکن اساسی تربیت و اولین محیط رشد فرد در شکل گیری شخصیت ، رفتار و جامعه پذیری در ایجاد الگوی رفتار اجتماعی آتی کودک نقش اصلی را دارد و از اینرو محلی مناسب برای آموزش حمایت از تولید داخلی می باشد و شناخت اینکه بقای هر جامعه به حساسیت آحاد آن در مقابل مصرف تولیدات داخلی است می تواند در خانواده و از طریق نوع مصرف آن به نسل های بعدی منتقل شود . زیرا فرد نتیجه آموخته های خود در خانه و پس از آن مدرسه را در عمل به ظهور می رساند .

فرایند توسعه که ضامن پیشرفت و رفاه عمومی هر کشور است در نهایت تمامی تلاش ها برای توسعه منجر به تولید ملی و داخلی در آن جامعه می شود که این تولید اگر از سوی آحاد مردم مورد حمایت قرار نگیرد در معرض نابودی قرارمی گیرد و توسعه در آن کشور عقیم می شود و ناآگاهی جامعه در حمایت از تولید داخلی می تواند منجر به هدر رفت سرمایه های ملی و در نتیجه فرار نیروی کار متخصص و سرمایه ها از کشور شود و برعکس حمایت از این تولیدات داخلی می تواند موجب ارتقای کیفیت و کمیت کالاهای تولیدی شود که پس از ایجاد تعادل تولید در آن جامعه ، صادرات آن در مرحله بعد در دستور کار قرارگیرد و این مهم به دست نمی آید مگر آنکه الگوی مصرف تولیدات داخلی به عنوان یک حرکت ملی در جامعه از همان ابتدا و همراه با تربیت کودک در خانه و خانواده نهادینه شود . همچنین در مدارس با آموزش مسئولیت پذیری ، تعهد و دلسوزی به نسل آینده به عنوان موتور محرکه قدرتمند در مسیر ایجاد اشتغال و تولید از طریق حمایت از تولید داخلی این امر دنبال شود زیرا این مهم از دو مرکز خانه و مدرسه باید شروع شود و سایر نهادها خاصه رسانه ها به باز تولید و تقویت این فرهنگ کمک رسان باشد.

قطعا حاصل این حرکت که افزایشر تولید داخلی و ایجاد و تثبیت مشاغل ، افزایش درآمدهای عمومی برای اجرای طرح های عمومی است مجدد به هر یک از افراد جامعه بازگشت خواهد کرد و این امر در دراز مدت می تواند از روند رو به رشد اسراف و تبذیر و تمایل به تجمل گرایی با محدود کردن مصرف اجناس خارجی به اصلاح رفتارهای جامعه و توسعه عدالت اجتماعی نیز منتهی شود .

در این راه ارزش های جامعه همچون تعالیم دین مبین اسلام که سعی دارد پیروان خود را به راه اعتدال و پیشگیری از افراط و تفریط سوق دهد و نیز هنجارهای مطلوب جامعه که میل به استفاده درست از امکانات و مصرف بهیه امکانات دارد تقویت کننده این فکر و فرهنگ می باشد .6

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

) مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : (hkfard@gmail.com

حسین کوچکیان فرد

همه روزه در متن جامعه و درکنارمان شاهد وقوع ناهنجاری و جرایم متعددی هستیم که حکایت از وجود نارسایی در عملکرد برخی از نهادها و ارکان جامعه دارد . در تحلیل چرایی آن هر گروه از محققان از دیدگاهی خاص این مشکلات را مورد بررسی قرار می دهند و در این بین جامعه شناسان از دید آسیب شناسی اجتماعی به موضوع می پردازند .

در ریشه یابی علل پیدایی آسیب های اجتماعی از جمله به وارد شدن خدشه به سرمایه های اجتماعی در جامعه اشاره می شود بی تردید فهم سرمایه اجتماعی به عنوان برون داد و نیز درون داد توسعه در استفاده از آن برای کاهش و پیشگیری از آسیب های اجتماعی امری ضروری است .

سرمایه اجتماعی  مفهومی کهن در درکی نوین می باشد . در کنار انواع سرمایه اگر سرمایه مادی و فیزیکی چیزی است که در ساختمان ، تجهیزات و مواد اولیه وجود دارد و سرمایه انسانی آنچه به صورت مهارت های مختلف در ذهن موجود است ، سرمایه اجتماعی چیزی است که در روابط یا شبکه های اجتماعی میان فرد با دیگران قرار دارد. سرمایه اجتماعی مانند کالای همگانی است که در بستر تعاملات و مناسبات اجتماعی شکل می گیرد و در مالکیت فرد قرار ندارد بلکه متعلق به فرد درجامعه است . اختلال در روابط اجتماعی بیانگر فقدان و یا نقص در سرمایه اجتماعی یک جامعه می باشد .

 به لحاظ نظری و مفهومی سرمایه اجتماعی مفهومی چند بعدی ، چند سطحی با اشکال مختلف در مقیاس رسمی و غیر رسمی قرار دارد و از سه رکن اساسی 1- اعتماد فرد به گروه و جامعه2- رضایت از گروه و جامعه  3- مشارکت پذیری فرد در شبکه اجتماعی که در آن قرار دارد را دربر می گیرد .

سرمایه اجتماعی را در سه سطح خرد (خصایص شناختی فرد چون:ارزش ها ، باورها ، بینش و فهم مشترک از اهداف و عمل جمعی    در یک نظام اجتماعی)، سطح میانه (اعتماد اعضای جامعه به سازمان ها وعملکرد آنها و پنداشت نسبت به وظیفه شناسی ، تعهد ، شایستگی نیروهای سازمان ها در حوزه های چهارگانه ی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی)، سطح کلان(ارزش و اهمیت آحاد جامعه نسبت به کل جامعه شامل اعتماد ، رضایت و پنداشت عموم نسبت به عملکرد نهادها در حوزه های چهارگانه فوق)قابل بررسی است .

فعالیت مطلوب سازمان ها و نهاد های اجتماعی موجب جلب رضایت افراد جامعه به آنها شده و اعتماد آنان به سازمان ها و ارکان جامعه را به همراه دارد که در نتیجه آن افراد در فعالیت های مورد نظر و مطلوب جامعه مشارکت خواهند داشت . این موارد برون داد سرمایه اجتماعی تلقی می شود . این وضعیت به نوبه خود به منزله درون داد توسعه موجب تقویت هرچه بیشتر سرمایه اجتماعی می شود در طرف دیگر ایجاد خلل در اعتماد ، رضایت و مشارکت مردم که از کاستی سرمایه اجتماعی حاصل می شود موجب بی تفاوتی جمع کثیری از افراد جامعه از یک سو و تمسک به راه های نابهنجار ، غیر اخلاقی و خلاف قانون گروهی برای رسیدن به اهداف خود در جامعه می شود که موجب اخلال در کارکرد نهادهای اجتماعی در نتیجه کاهش سرمایه اجتماعی شده و ادامه این وضعیت تضعیف مسئولیت اجتماعی در شهروندان و افزایش آسیب ها و بزه های اجتماعی در جامعه را به دنبال دارد .

از این رو ارتقای سرمایه اجتماعی وظیفه یک به یک افراد جامعه ، سازمان های غیر دولتی ، عمومی و نهادها و دستگاه های اجرایی کشور می باشد تا با افزایش آن راه را برای پیشگیری  وکاهش از آسیب های اجتماعی هموار سازیم .

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

) مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : (hkfard@gmail.com

حسین کوچکیان فرد

از مفاهیمی که طی دهه های اخیر از سوی پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی بویژه جامعه شناسی و به منظور بیان پاره ای از رفتاری های انسان در مطالعه فرهنگی جوامع مختلف بشری مورد نظر واقع شده است مفهوم سبک زندگی می باشد و دایره بکارگیری آن تا جایی رواج یافته که جایگزین بسیاری از مفاهیم و واژه های سنتی در تحلیل رفتار فردی و اجتماعی شده است .

سبک زندگی مبتنی بر الگوهای قابل شناسایی از رفتاری است که از طریق فعل و انفعال بین ویژگی های شخصی ، تعاملات اجتماعی و شرایط اقتصادی و اجتماعی و محیط زندگی فرد تعیین می شود . از این رو اصطلاح سبک زندگی قرابت نزدیکی با مجموعه ای از مفاهیم اجتماعی مانند جامعه ، فرهنگ ، ذهن ، رفتار ، معنا ، شخصیت ، محیط ، وراثت ، نیاز ، سابقه ، مد ، منزلت و سنت دارد ، همچنین مفهوم سبک زندگی از یک سو جزیی ترین رویدادهای حیات بشر و از سوی دیگر تا اعماق وجود آدمی را در بر می گیرد در نتیجه شامل همه ابعاد وجود اجتماعی و عمیقآَ ضمیر فردی می شود .

سبک زندگی را می توان به مجموعه ای به نسبت جامع از عملکردهایی تعبیر کرد که فرد آن را به کار می گیرد زیرا رفتارهای هر فرد نه تنها بیانگر نیازهای او بلکه تصویر خاصی از اندیشه و هویت شخصی وی نیز محسوب می شود .

درگذشته فرد کمتر از حق انتخاب برخوردار بود و در فرهنگ سنتی عملاَ گزینشی وجود نداشت و این سنت و رسوم جامعه بود که برنامه های از پیش تعیین شده را بر افراد تعیین می کرد و در عمل نوعی جبر پنهان وجود داشت اما با گذشت ایام و پیشرفت وسایل ارتباط جمعی اشخاص به شکلی آگاهی از خود و جهان نایل شده اند که برای زندگی فردی و اجتماعی خود نوعی حق انتخاب قایل می شوند و به این ترتیب سبک زندگی وابسته به انتخاب و انتخاب وابسته به اطلاعات است و اطلاعات نیز به نوبه خود محصولی از فرایند ارتباطات است و این ارتباطات می تواند میان فردی یا رسانه ای باشد ، رابطه رسانه ها و سبک زندگی چرخه ای به هم پیوسته و متقابل است . رسانه ها سبک زندگی جدید حیات را پیش روی انسان قرار می دهند و انسان ها از طریق آن با خواسته ها و نیازهای جدید و سبک زندگی نوین آشنا می شوند . رسانه ها از طریق بمباران و هجوم اطلاعات ، فرهنگ مصرف گرا و مصرف فرهنگ را برجسته می سازند و در عین حال حوزه فرهنگ را وسعت و غنی می بخشند .

تبلور رسانه های جمعی را امروزه می توان در رادیو ، تلویزیون ، ماهواره ، سایت ، وبلاگ ، شبکه های اجتماعی ، موزه ، تالار گفتگو و ده ها نوع دیگر از محصولات فرهنگی ، فضایی(مجازی) مشاهده کرد که همه پیرامون فرد جمع می شوند و بخش مهمی از عمر و وقت او را به آنها اختصاص می دهند و از این طریق سبکی از زندگی را شکل می دهند که تا اعماق وجود فرد ، خانواده و جامعه نفوذ می کند .

الگوها و محدوده ها

برای سبک زندگی در عصر حاضر الگوهای متنوعی وجود دارد که از آن جمله اند : سبک زندگی روستایی یا شهری ، سنتی یا مدرن ، مصرف گرایانه یا تولیدی ، دخترانه یا پسرانه ، زاهدانه یا عاشقانه ، فرد محور یا جمعی ، ایرانی یا غربی ، بالای شهر یا پایین شهر ، خشونت محور یا عاطفی ، فمینیستی ، ی ، پلیسی ، طبقاتی ، رفاه طلب ، جهان وطنانه ، بسیجی ، توده وار ، قوم گرایانه ، مدگرا ، شیطانی ، خطر پذیر ، مهاجران ، قدرت گرا ، اوقات فراغت ، ارزش مدار و توحیدی .

سبک زندگی در حوزه ها و محدوده های وسیعی نفوذ می کند از جمله : مدیریت تصمیم گیری ، شاخص های شناختی ، اخلاق اجتماعی ، معاشرت ، پوشش ، آرایش ، مد ، غذا و تغذیه ، آشپزی ، معماری ، دکوراسیون داخلی ، طراحی صنعتی ، تفریح و گردشگری ، استفاده از جواهرات ، تندرستی ، ارتباطات گفتاری ، محیط زیست ، کسب و کار ، روابط شویی ، شغل ، سخن گفتن ، گذران اوقات فراغت ، الگوی مصرف ، شیوه راه رفتن ، طریقه حرف زدن و مدیریت احساس ها .

سبک زندگی جدید منشاء بیماری های جوامع بشری

در حال حاضر بشر با بیماری های مختلف ناشی از سبک زندگی جدید روبرو است و این سبک زندگی حتی نحوه سخن گفتن انسان ها را تغییر داده است . شبکه های اجتماعی نظیر تلگرام ، فیس نوک و ماهواره با عرضه امکانات نوین انسان ها را به سمت رفتارهای نا به هنجار سوق داده است به طوری که بسیاری از انحراف های اجتماعی همچون طلاق ، اعتیاد ، خودکشی ، سرقت مسلحانه ، آدم ربایی ، جرایم سازمان یافته ، جرایم اینترنتی ، قاچاق انسان و کودک آزاری که معلول شیوه زندگی اجتماعی در جوامع جدید است ، محصول آن می باشد .

در عصر معاصر خانواده ها با آسیب های عدیده ای روبرو هستند مانند مشاجره ، ضرب و شتم ، فرزند آزاری ، رضایت نداشتن ، مشکلات جنسی ، خیانت و تجمل گرایی که بسیاری از آنها در اثر اتخاذ الگوی نادرست زیستن به وجود می آیند .

شیوه نادرست گذران اوقات فراغت از موارد دیگر بیماری های سبک زندگی مدرن است . همچنین می توان به موارد دیگری مانند مدگرایی ، آرایش های نامشروع ، بد پوشی ، تغییر در شکل و شیوه خوردن و آشامیدن ، ترویج فرهنگ فست فود ، افزایش بیمای های مقاربتی و ایدز ، کاستن از میزان کار مفید ، کمبود کیفیت کار ، ارائه الگوی نامناسب معماری و شهرسازی ، پرخاشگری ، آزار رسانی کلامی ، عیب جویی ، محرومیت و حرمت شکنی اشاره کرد .

الگوهای سبک زندگی مدرن علی رغم فرصت ها و امکاناتی که در اختیار بشر قرار داده است بیماری ها و آسیب های متعددی را به همراه آورده است . اسلام به عنوان آخرین و برترین دین الهی ، الگوها و مدل های متعال و جامعی را در اختیار انسان قرار می دهد تا آدمی بتواند ضمن رهایی از تهدیدها و آسیب ها به سعادت دنیوی و اخروی دست یابد .

نقش دین در ایجاد سبک زندگی

در دوران معاصر بخش قابل توجه ای از مطالعات بر روی سبک زندگی در زمینه مهارت و فنون زندگی به نقش دین در سبک زندگی بازگشت می کند . یکی از مهم ترین ابعاد مفهوم سبک زندگی به این موضوع می پردازد که دین توانایی آن را دارد تا به عنوان نیرویی برتر نقشی حیاتی در الگوی حیات و نحوه زیستن انسان ها بر روی زمین ایفا کند در این برداشت ، دین به عنوان نظامی از باورها ، ارزش ها و رفتارها می تواند به آدمی برای دستیابی به سبکی الهی در زندگی کمک کند .

در این میان اسلام از جایگاه برجسته ای در ارایه سبک زندگی برخوردار است . براساس معارف عمیق اسلامی که ریشه در آیات الهی از طریق قرآن ، سیره نبی مکرم اسلام(ص) و ائمه هدی(ع) ، احادیث معتبر و ادعیه و زیارت نامه ها دارد ، می توان الگویی برای سبک زندگی در این جهان پرتلاطم تعریف کرد به گونه ای که آدمی را آماده ورود به زندگی ابدی و زیستن بی پایان کند . مفاهیم مربوط به سبک زندگی در منابع اسلامی فراوان است اما به ندرت استخراج و به جامعه خصوصاَ جوانان عرضه شده است .

در اسلام سبک زندگی مطلوب متناسب با تعالیم و آموزه های نبوی(ص) و ائمه (ع) و در چارچوب دیدگاه ارتباطی تنظیم می شود و دیدگاه ارتباطی دیدگاهی روان شناختی از شخصیت انسان است که براساس آن شناخت شخصیت از طریق شناخت نوع ارتباط هایی که فرد با خود ، خداوند ، دیگر انسان ها و طبیعت برقرار می کند میسر می شود . این دیدگاه با یک رویکرد تحولی نوع ارتباط های چهارگانه فوق را در مراحل مختلف رشد تشریح و جهت گیری های فردی را معین می کند .

سبک زندگی زمانی مطلوب و متناسب با ارزش های اسلامی است که فرد به تمام روابط چهارگانه (ارتباط با خدا ، خود ، دیگران و طبیعت) توجه داشته باشد و اهمیت هریک از این تعاملات را در چارچوبی که دستورات اسلامی مشخص کرده اند مد نظر داشته باشد و نسبت به آنها غفلت نورزد . اگر بپذیرم که تمامیت شخصیت هر فرد نتیجه سبک زندگی است که او آگاهانه برای خویش انتخاب کرده است به اهمیت اصلاح سبک زندگی پی خواهیم برد چرا که طبیعت اولیه انسان  پاک و شکل نگرفته است و ما با جهت گیری مناسب از طریق سبک زندگی می توانیم آن را در جهت تکامل فردی و اجتماعی هدایت کنیم تا آنجا که زندگی فرد از طریق انتخاب سبک زندگی مصداق این آیه شریف شود :  "قُلْ إِنَّ صَلَاتِی وَنُسُکِی وَمَحْیَایَ وَمَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ"(

الأنعام:162)

در همین راستا رهبر انقلاب در23 مهر ماه 1391، فرمودند:

 "پیشرفت در علم و صنعت و اقتصاد و ت که بُعد ابزاری تمدن اسلامی را شکل می دهد وسیله ای است برای دستیابی به سبک و فرهنگ صحیح زندگی و رسیدن به آرامش، امنیت، تعالی و پیشرفت حقیقی. "
ایشان، مفهوم پیشرفت را تداعی کننده حرکت و راه دانستند و می افزایند: در هر برداشتی (چه مادی و چه معنوی) از مفهوم توقف ناپذیر پیشرفت،سبک زندگی، رفتار اجتماعی و شیوه زیستن اهمیت فراوانی دارد. ( منبع،

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری با آدرس) . 3 

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

) مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : (hkfard@gmail.com

                                                                                                                                                                                                               حسین کوچکیان فرد

حاشیه نشینی پدیده ای اجتماعی است که با توسعه در تمامی ابعاد نسبتی مع دارد .گرچه از منظر کالبدی حاشیه ها بخشی از شهرها هستند ولی از نظر زندگی سالم شهروندی ، توزیع امکانات شهری ، خواستگاه اقتصادی اهالی ، سطح درآمد ، بعد خانوار و میزان سواد ساکنان در کنار کاربری زمین دارای تمایز معناداری با سایر فضاهای شهری هستند ، همچنین به لحاظ آمادگی مکانی برای شیوع انواع آسیب های اجتماعی و وجود فرهنگ متعارض با توسعه انسانی و رشد شهری این مناطق تقابل بارزی با متن شهرها دارند به گونه ای که ازآن به کانون های بحران ساز برای سلامت شهر یاد می شود . رشد یکباره جمعیت در این مناطق به علت جابه جایی گسترده گروه های انسانی از روستا به شهرهای کوچک و متوسط و از آنجا به شهرهای بزرگ و کلان شهرها برنامه ریزی را با وقفه مواجه کرده است . لذا شناخت شیوه ایجاد و گسترش اینگونه محله ها و نیازهای ضروری این دسته مناطق برای به حداقل رساندن آسیب های ناشی از آن به زندگی شهری از اولویت های اولیه برنامه ریزان و تصمیم گیران کشور است ، زیرا حاشیه شهرها در نقاط کور دید برنامه ریزان ایجاد و رشد کرده اند و در نتیجه رشد طبیعی شهر و زندگی استاندارد در تمامی مناطق شهری را علاوه برمشکلات ساکن مناطق حاشیه ای در بلند مدت مورد تهدید قرار داده و زندگی شهری را به سطح غیر قابل قبولی تنزل می دهد . برای رفع این معضل به لحاظ شکلی و محتوایی باید اقدامات عاجلی صورت گیرد که از جمله اند:

-         تغییر در معیارهای صرف حدنصاب جمعیت برای تخصیص امکانات رفاهی به مناطق  

-        برنامه ریزی توأمان حاشیه و محدوده شهری در طرح های توسعه شهری

-        ایجاد محله و شهرک های ستگاهی جدید در حاشیه شهرها

-        توانمند سازی مناطق بازمانده از توسعه درون شهری

-        کاستن از حجم تقاضا برای حاشیه نشینی

-        پیشگیری عاجل از تغییر کاربری زمین

-        ایجاد ستاد دایمی بازسازی مناطق حاشیه ای 8

-          نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

-        ) مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : (hkfard@gmail.com

حسین کوچکیان فرد

به جای مقدمه

تحلیل انقلابات به لحاظ ماهوی چندان کارساده ای نیست و موانع بسیاری بر سر این راه وجود دارد . در بیان ماهیت انقلابات واقعی و نیز تعیین جایگاه انقلاب نیمه پایانی قرن بیستم یعنی انقلابی که با نام خدا و توجه به ابعاد تکاملی و معنوی انسان در کنار رفع نیازهای مادی و دنیوی بشر در ایران رخ داد و مورد نقد و ارزیابی بسیاری از موافقین و مخالفان در سطح بین المللی ، منطقه ای و داخلی واقع شده است سخن بسیار رفته است آنچه در اینجا می آید  مقایسه ای مفهومی از انقلاب و ساختار ماهوی آن در انطباق با انقلاب 57 می باشد .

تمییز یک انقلاب از شبه انقلاب

هر حرکت رهایی بخش و انقلابی از سه عنصر اساسی (1) ایدئولوژی (2) رهبری (3) پایگاه ، خواستگاه و اقشاری از مردم که پشتیبانی آن می باشند برخوردار است ، که در مورد انقلاب اسلامی مردم ایران ایدئولوژی اسلام ، رهبری واحد در مرجعیت امام خمینی و خواستگاه غیر طبقاتی با طیفی از تمامی مردم جامعه با هر سلیقه و طبقه تشکیل یافت .

به لحاظ ماهیت و ساختار برای تمییز یک انقلاب از شبه انقلاب همچون کودتا و یا تحمیل استعماری و توطئه در تغییر حاکمیت و رژیم ی یک کشور ، می توان به دنبال نشانگانی در آن رخداد به عنوان پدیده ای اجتماعی پرداخت که براساس آن بتوان بر واقعی و صادق و یا کاذب و جعلی بودن آن حرکت قضاوت کرد .  با توجه به آنچه در نقد انقلابات برای تعیین سره از ناسره از سوی برخی از نظریه پردازان و تئورسین های ی در سطح جهان آمده است  می توان به چند علامت و نشانه کلیدی اشاره کرد که به علت جمع همزمان آنها وتوأمان شان با هم در یک حرکت و جنبش می توان بر انقلاب به معنای واقعی و نه رفورم بودن آن تحول حکم داد :

1-    نفی و سرنگونی یک رژیم ی و جایگزین کردن رژیم متفاوت به لحاظ نظام اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی با آنچه پیش از آن بوده است

2-    قرار گرفتن به عنوان سرفصل یک رشته تغییر اساسی در سبک زندگی بشر و یا مردمان پهنه ای گسترده از جهان بدون در نظر گرفتن مرزهای ی ، اجتماعی  و فرهنگی ، مانند آنچه برای نمونه در انقلاب فرانسه طی قرن هجده ام میلادی اتفاق افتاد .

3-    تقلید نکردن از سایر انقلاب ها و مدل های رایج برای انجام اصلاحات و دگرگونی اجتماعی ، ی در جهان به منظور دستیابی به اهداف و پس از پیروزی و موفقیت اداره جامعه تحت سرپرستی شان و اینکه خود منشاء  تقلید و الگوگیری از سوی سایر حرکت های رهایی بخش بعدی قرار گرفتن .

با توجه به نشانه های گفته شده در فوق به جرئت می توان تعدادی انگشت شمار از حرکت هایی که تحت عنوان انقلاب در جهان معاصر مطرح شده است را یافت که همزمان از این سه مفهوم برخوردار باشد تا بتوان آن را انقلاب تلقی کرد که بخش قابل توجهی از جهان پیرامون خود را تحت تأثیر قرار داده باشند . از این جمله می توان به مواردی اشاره کرد همچون : اصلاحات اوایل قرن هفده انگلیس ( 1640 و 1688 م) ،  انقلاب قرن هجده ام فرانسه (1789- 1799 م)  ، حرکت منجر به استقلال ایالات متحده امریکا (1765-1783) و انقلاب بلشویکی روسیه در اوایل قرن بیستم (1917 م) و پس از اینها شاید بی تردید تنها انقلاب مردم ایران در سال 1357 شمسی (1979 م) را می توان دارای چنین خصائصی یافته که علاوه بر خصایص انسانی و کیفی که کمتر در حرکت های قبلی مشاهده می شود از نظر ساختار کمی فوق با این انقلاب هم آورد می توانند باشند و این خود بخشی از واقعیات چنین حرکتی به رهبری امام خمینی (ره) می باشد .

از منظر اندیشه ای سه حرکت اول منجر به طرح ، بسط و حاکمیت ایدئولوژی لیبرالی در جهان شد و انقلاب چهارم ماهیتی سوسیالیستی داشت و اما انقلاب اسلامی ، حرکتی جهت  بازنمایی اسلام در تطبیق با نیازهای روز جامعه اسلامی و ایرانی می باشد . قابل توجه است که هریک از این انقلابات بسته ای از برنامه ای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی را به جهانیان ارائه داده اند که به تنهایی و یا ترکیبی از آنها مورد تقلید و اقتباس سایر حرکت های رهایی بخش در جهان معاصر قرار گرفته است . انقلاب اسلامی نیز از این امر مستثنی نمی باشد البته باید توجه داشت انقلاب ایران اسلامی از یک سو در حال زایش می باشد و هر روز به  شاکله نهایی نهایی نزدیکتر می شود که در چهل سالگی بلوغ آن در اوج خود قرار دارد ، از سوی دیگر برخلاف سایر حرکت های برشمرده که هماکنون در جوامعی است که در زمره کشورهای توسعه یافته قرار دارند ، این انقلاب در کشور ایران که به گونه ای در شمار جوامع در حال توسعه می باشد به وقوع پیوسته است ، لذا سختی ها و مصایب بیشتری را پیش رو داشته که باید از سر بگذراند .

جوامع انقلابی و بحران ها

باید توجه داشته جوامعی  سالم و رشد یابنده جوامعی نیستند که تنش و مشکلات در آن از ابعاد مختلف وجود ندارد بلکه جامعه ای است که از ظرفیت و توانایی لازم برای پیشگیری تبدیل مشکل به بحران و مهار آن با روش های مردم سالارانه برخوردار است از این رو تنش های کنترل نشده در جوامع کمتر توسعه یافته که به حرکت های برانداز و انقلاب  گونه مجدد منجر می شود در کشورهای مردم سالار که آحاد مردم  با توجه به ابزارهای موجود در حیات ی و اجتماعی درآن به سطحی از حضور اجتماعی رسیده و به لحاظ رشد ی و اجتماعی انسان هایی مطلعند به درجه ای از آگاهی اجتماعی رسیده اند که  بدانند ساختن مدینه فاضله و عاری از هرگونه مشکل در جهان واقع امکان پذیر نیست و در شناخت و جهان بینی آنان جامعه ای مطلوب است که مشکلات در آن مهار شده و جهت رفع آن از طریق ساز و کارهای مردمی همچون انتخابات و ورود اندیشه های جدید در حوزه قدرت به سمت ساماندهی و مهار تنش ها وجود دارد  و به سوی جلب رضایت خاطر افکارعمومی حرکت صورت می گیرد بر این اساس انقلاب اسلامی ایران را می توان با توجه به شاخص های مردم سالار آن در زمره چنین جوامعی قلمداد کرد زیرا جامعه ایرانی هر دو سال شاهد انجام یک انتخابات فراگیر ملی و هر چهار سال یک انتخابات فرگیر محلی بوده است که نشان از ظرفیت لازم برای مهارت تنش ها و پیشگیری از ایجاد بحران بویژه در مشروعیت  از طریق ورود بازیگرانی با اندیشه و راه حل های جدید در صحنه های ی و اجتماعی بوده و خواهد بود .

سخن پایانی

باید توجه داشت حرکت های اجتماعی که انقلابات در زمره آنها قرار دارند ماهیت و ذاتی چند وجهی و چند منظوره دارند و از همین رو آثار خود را در تمامی ابعاد جامعه بروز می دهند . در نتیجه برای رشد همگون و متعادل می بایست به طور همزمان و یکنواخت تمامی  ابعاد جامعه بالنده  و توسعه یافته را در گیرند ، به این ترتیب انقلابات یک ساختار زنده و پویا هستند که در هر مجموعه دارای حیات جامعه اعم از ی ، اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و مانند اینها می توانند گسترش یافته و یا در برخورد با موانع محدود شوند به طوری که می توان گفت در اثر از دست دادن پایگاه مردمی در هر بعدی حتی به ضد خود تبدیل شوند ، لذا برای پیشگیری از بروز وضعیت نامطلوب بر طلایه داران هر انقلاب و نهضت مردمی فرض است که آرمان های آن جنبش را از تئوری و حرف به عمل درآورند و نیازهای هردم افزای جامعه را در تمامی ابعاد مشروع ، پاسخ گو باشند و گفتمان حقوق شهروندی یعنی مشروعیت حق در برابر تکلیف حکومت‌ را غلبه دهد . در غیر این صورت احتمال آن می رود جامعه به جای پیگیری منابع عمومی و جمعی به دنبال ارزش های فردی رفته و به این ترتیب سرمایه های اجتماعی خدشه دار شده و موجب فرسایش جامعه انقلابی شود ، پس شناخت نیازهای جدید و هدایت امکانات به سمت رفع آن از طریق کاهش فاصله برخورداری گروه های برگزیده و عامه مردم سرلوحه برنامه ها قرار گیرد ، همچنین آسیب‏شناسی انقلاب برای کاستن از فاصله جامعه انقلابی به لحاظ فن آوری با دنیای پیرامون و جهان توسعه یافته در یک ساختار منعطف و مشروع و باز کردن درب های مدیریت به روی جوانان و برساخت کردن ایستم و جو نوآوری در کشور و زدودن جو نومیدی از جامعه با مطالعه روندهای آتی و آینده پژوهی می تواند منجر به زایش مستمر انقلاب شود .9

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

 مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : hkfard@gmail.com

حسین کوچکیان فرد

 مقدمه

چشم پاکی مقوله ای از جنس ارزش ها و اخلاق  است ، ارزش ها و هنجارهای اجتماعی نیز یکی از محورهای اصلی فرهنگ می باشند ، امروزه نقش فرهنگ و ارزش های فرهنگی بر رفتارهای فردی و در بطن تحولات جامعه برای تمامی پژوهشگران روشن است و در آن میان تأثیر ابعاد و مؤلفه های دینی از همه بیشتر و مشخص تر می باشد چون این مؤلفه ها ضمن آنکه بر سایر مؤلفه های فرهنگی تأثیر اساسی ندارد در جمع بندی و برآیند مباحث فرهنگی نیز اثر گذار هستند . همچنین ارزش های فرهنگی بر خط مش و اقدامات اجتماعی نیز برپایه ارزش ها و باورهای رهبران ی که در تدوین و پیگیری ت ها و برنامه های فرهنگی نقش دارند مؤثر می باشند .

در نظام ارزشی اسلام ، کنترل بر خویشتن اصلی بنیادین محسوب می شود به گونه ای که قرآن و روایات معصومین (س) مشحون از دستورات اخلاقی در مراقبت از اعمال و رفتار و بلکه نیات انسان ها در مطابقت با ارزش های دینی است از این رو با توجه به تحولات اجتماعی صورت گرفت طی ده های اخیر و حضور دو جنس مخالف در بسیاری از مناسبات و تعاملات اجتماعی ، تکیه به ارزش های فرهنگی و دینی یکی از راه های تنظیم روابط جامعه بر مبنای ارتباط سالم و متقابل زن و مرد و کاهش شکاف جنسیتی برای تصدی مناسب و موقعیت های اجتماعی براساس توانایی و تلاش فردی می باشد و چشم پاکی محملی تسهیل گر در اجرای درست این تعاملات و فعالیت ها می تواند باشد .

چشم پاکی و تعاملات اجتماعی

نیمی از افراد هر جامعه را ن تشکیل می دهند. چگونگی رفتار، عقاید و باورهای آنها نه تنها در تار و پود جامعه رخنه کرده است، بلکه نسل های بعدی مطابق آن تربیت می شوند. آنها در نقش های اساسی دختری، همسری و مادری و نیز شهروندی تأثیرات شگرفی بر محیط اجتماعی به جای می گذارند. بنابراین نباید و نمی توان از نقش و تأثیر آنها در مسائل مربوط به زندگی اجتماعی غافل بود. بعد از انقلاب اسلامی 57  با تلاش جمهوری اسلامی برای تعیین جایگاه مشخص ن در این نظام بر اهمیت نقش آنان در جامعه  افزوده شد متقابلاً توجه دشمنان ارزش های مورد پذیرش جامعه نیز به این موضوع بیشتر شده است. از آنجا که حضور ن در مناسب اجتماعی از راهبردهای نظام اسلامی برای اداره جامعه است لذا چشم پاکی یکی از راهکارهای زمینه ساز  برای این ارتباط سالم می تواند باشد تا ن در سایه آن بتوانند به نقش اجتماعی خود به طور مؤثر ورود یابند .

چشم پاکی یا کنش خود کنترلی و  نظارت درونی

اصولاَ نظارت با هدف اعمال اصلاحات لازم برای پیشگیری از ایجاد انحرافات در هر زمینه انجام می‌شود. در حالی که مبانی نظری رایج در کنترل اجتماعی ، بر حداکثر کنترل بیرونی قرار دارد این امر  با مبانی فرهنگ دینی که خدامحوری و کنترل درونی را در اولویت می داند منافات دارد ، هدفی که در نظام کنترل اسلامی دنبال می‌شود، ارائه نظامی است که در آن بتوان با کاهش اعمال نظارت خارجی، یک شخصیت سالم انسانی، که در برابر انواع آلودگی‌ها از خود مقاومت نشان می‌دهد را پرورش دهد . استفاده از نظارت با تأکید بر خودکنترلی یک ارزش نهادی در جامعه دین مدار است . این رویکرد نظارتی، ریشه در فرهنگ اسلامی کشورمان دارد و به‌کارگیری آن با ایجاد بسترهای مناسب در نظام آموزشی  و نهادینه‌سازی آن از طریق خانواده و جامعه ممکن می باشد . در این تلقی فرد با اعتقاد قلبی به ارزش کار خود در پیشگیری از نگاه آلوده موجبات سلامت روحی خود و در نتیجه آن جامعه ای را که در آن بسر می برد فراهم می سازد . ابزاری که در اختیار فرد برای تحقق چنین منظور است محاسبه و مراقبه می باشد که از محوری ترین اصول در نظام تربیتی اسلام محسوب می شود و بیم و امید به پاداش و عقاب در سرای دیگر نیز به نهادین شدن این ارزش ها در خود کنترلی مدد رسان می باشد

نظارت بیرونی برای پاسداشت حریم آزادی و انسانیت  مدد رسان به چشم پاکی

نظارت درونی به نوبه خود مهم و مؤثر شمرده می شود اما اسلام وجود آن را به تنهایی کافی ندانسته و برای نظارت ییرونی نیز تمهیداتی پیش بینی کرده است ، در منابع و آموزه های دینی، دستورات صریح و روشنی در مورد نظارت ییرونی وجود دارد، مسلمانان به داشتن یک نظام کامل، جدّی و عادلانه برای کنترل بر جامعه سفارش شده اند. که در خصوص چشم پاکی در قالب امر به معروف و نهی از منکر به عنوان وظیفه هریک از آحاد جامعه در برابر دیگران و حاکمان و همچنین حاکم در برابر ناهنجارها و انحرافات جامعه را دربر می گیرد که ابزارهای جدید همچون رسانه های دیداری شنیدار و برخط کمک رسان آن شده اند . به این ترتیب در یک جامعه سالم شرایط برای نهادینه شدن چشم پاکی از طریق پیشگیری  تحریکات و تظاهرات ناسالم و غیر ضرور در جهت رواج خوبی ها و جلوگیری از گسترش بدی ها در جامعه اسلامی عمل می کند .

جمع بندی

نظارت درونی و بیرونی به مثابه دو لبه یک مقراض است که باید با هم و همزمان اجرا شود در آموزه های دینی  نظارت خداوند متعال (نظارت الهی)؛ نظارت فرد بر اعمال خود (خودکنترلی)؛ نظارت عمومی (نظارت همگانی) توأمان و در یک راستا دیده می شود و وجود یکی رافع از نیاز به دیگری نیست ، اما در این بین خود کنترلی و نظارت درونی از جایگاه ویژه ای برخوردار است .

موضع اخلاقی آثار چشم پاکی در یک جامعه دینی امکان حضور افراد از دو جنس را در مناسب و موقعیت های اجتماعی فراهم می کند و موجب نهادینه شدن ارزش های مورد انتظار جامعه در فرد می شو د که کوچکترین اثر آن را می توان در پویایی جامعه و بالندگی اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و توسعه یافتگی آن جامعه جستجو کرد که در نتیجه به تأثیرات عمیق هنجارها و ارزش های فرهنگی و اخلاقی در فرد ، خانواده و جامعه از راه ارتقای ظرفیت های موجود برای حفاظت از ویژگی های خاص فرهنگی و هنجاری در مقابل تغییرات و تهدیدات مادی و معنوی و تأمین امنیت فرهنگی پایدار کمک رسان خواهد بود . 10

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

 مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : hkfard@gmail.com

حسین کوچکیان فرد ، در گفتگو با خبرنگار نشریه فرهنگ روستا و عشایر، گفت: وظیفه ما در روستاها اجرای کلیه فعالیت های فرهنگی به صورت آمایش سرزمینی است یعنی اینکه همه برنامه ها چه در شهر، یا روستا و یا در جامعه عشایری براساس میزان جمعیت،قابلیت ها، ظرفیت ها و اولویت های آن جامعه برنامه ریزی می شود.

حسین کوچکیان فرد رئیس اداره سرمایه اجتماعی و امور فرهنگی و سبک زندگی وزارت کشور، در گفتگو با خبرنگار نشریه فرهنگ روستا و عشایر، گفت: وظیفه ما در روستاها اجرای کلیه فعالیت های فرهنگی به صورت آمایش سرزمینی است یعنی اینکه همه برنامه ها چه در شهر، یا روستا و یا در جامعه عشایری براساس میزان جمعیت، قابلیت ها، ظرفیت ها و اولویت های آن جامعه برنامه ریزی می شود.

وی اجرای برنامه ها به صورت آمایش سرزمینی را عامل رشد و توسعه روستاها دانست و گفت: خوشبختانه در دولت تدبیر و امید توجه ویژه ای به مباحث فرهنگی ، اجتماعی روستا شده و همواره روستا به عنوان بخشی از برنامه ریزی فرهنگی کشور مورد توجه قرار گرفته است.

کوچکیان فرد، با بیان اینکه برجستگی نقش روستاها در توسعه فرهنگی ، اجتماعی بر سایر مباحث کشور نیز تاثیر می گذارد، گفت: کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها، پیشگیری از آسیب های فرهنگی ، اجتماعی موجود در محیط روستا، جلوگیری از تخریب مراتع، حفظ محیط زیست روستا(گونه های گیاهی، درختی و حیوانی) و حفظ میراث فرهنگی تاریخی روستا از اثرات توجه به توسعه فرهنگی روستاهاست.

وی توسعه فرهنگی روستا را موجب توسعه متوازن در کشور عنوان کرد و افزود: یکی از کارهای که ما در حوزه روستا انجام داده ایم شناسایی استعدادهای روستایی و بالفعل کردن آنها است که در این راه از شورای اجتماعی کشور که منبعد به ریاست رئیس جمهور محترم و قائم مقامی وزیر کشور تشکیل می شود، بهره خواهیم گرفت و مصوباتی را که در حوزه توسعه فرهنگی اجتماعی روستا نیازمند آن هستیم را در این شورا تصویب و به کارگروه های فرهنگی اجتماعی استانها ابلاغ می کنیم.

وی افزود: خوشبختانه این شورا پیش از این نیزمصوبات در خور توجهی را در پی داشته است و از طریق هماهنگی بین دستگاه های فرهنگی و متولیان روستا توانسته است در بخش های مختلف روستایی کارهای مفیدی به مرحله اجرا بگذارد.

رئیس اداره سرمایه اجتماعی و امور فرهنگی و سبک زندگی وزارت کشور، اضافه کرد: در همن راستا طی تفاهم نامه ای که با دارالقرآن سازمان تبلغات اسلامی کشور منعقد شد، توانسته ایم بیش از سه هزار خانه قرآن در روستاهای کشور تاسیس کنیم که وظیفه آنها اجرای برنامه های مختلف قرآنی است و ما نیز به طور مستمر فعالیت های آنان را رصد می کنیم.

وی بیان کرد: ما در پی آن هستیم که تفاهم نامه ای را با چند وزارتخانه و نهاد به امضا برسانیم که بتوانیم مراکز چند منظوره ای را درروستاها راه اندازی کنیم که در واقع هم کاربرد گردشگری داشته باشد و هم محل اجتماعات، پارک، تفریح و ورزش روستاییان باشد.

کوچکیان فرد، عنوان کرد: این مراکز چند منظوره در برخی از روستاهای بوشهر به صورت پایلوت انجام شده است که انشالله در آینده نزدیک در کشور اجرایی می شود و این امر گامی در جهت توسعه متوازن شهر و روستاست.

این مقام مسئول اضافه کرد: ما در فاز دیگری از فعالیت هایمان توجه به جشن ها و ورزش های بومی و محلی را در دستور کار قرار دادیم و با شعار " هر روستا یک جشن بومی" سعی کردیم ضمن دادن آگاهی به روستاییان، بخشی از داشته های فرهنگی آنان را ترمیم کنیم تا زمینه های اشتغاایی مفید و خودباروی و رشد شخصیت در روستاییان ایجاد شود.

وی در بخش دیگری از سخنانش به سرمایه های اجتماعی روستاییان و عشایر اشاره کرد و گفت: ما با دو سنجش در سال های 83 و 93 وضعیت موجود را در میان اقشار جامعه بررسی و ارزیابی کردیم و باید دانست سرمایه های اجتماعی مفهومی مرکب است که مولفه های تشکیل دهنده آن سه عنصر اساسی اعتماد عمومی، مشارکت اجتماعی و رضایتمندی عمومی است که درون شبکه های اجتماعی در سه سطح خرد ، مبتنی بر روابط اشخاص حقیقی با یکدیگر ، میانه ، براساس روابط فرد با سازمان ها و نهادهای جامعه از جمله دولت شکل می گیرد و سطح کلان ، که ناظر بر ادراک افراد جامعه از مفاهیم فوق است .

کوچکیان فرد ، افزود: به طور مثال اگر سرمایه اجتماعی در میان روستاییان را در نظر بگیریم، می بینیم که به طور معمول روستاهای ما محلی برای شکل گیری شبکه های افقی اجتماعی برای کار جمعی بوده و این نشان دهنده مولفه مشارکت اجتماعی است، همچنین سطح ارتباط رو در رو و اعتماد به یکدیگر در میان روستاییان بالاست و از طرفی روحیه روستاییان ما با قناعت و دین باوری عجین شده است که این دو موضوع سطح بالاتر اعتماد و رضایتمندی عمومی را در میان روستاییان را نشان می دهد که در ایجاد محیطی متبوع برای کار و زندگی در مقایسه با شهرها را ایجاد می نماید که اگر ما امکانات حداقلی برای آنان فراهم نماییم قطعاَ از مهاجرت به حاشیه شهرها و زندگی در شرایط غیر استاندارد ترجیح خواهند داد .

وی بیان کرد: باید دانست که روستاییان ما در مباحث مربوط به سرمایه اجماعی قوی تر هستند و عقبه قابل قبولی دارند و ما کمک می کنیم با برنامه ریزی های لازم ضمن احیای این سرمایه ها در روستا، آن را حفظ کنیم.
وی ادامه داد: ما در بحث آمایش سرزمینی به این نکته رسیده ایم که باید برنامه های فرهنگی اجتماعی را از خود روستا شروع کرد تا از مهاجرت روستاییان به شهرها پیشگیری کنیم و ضمن ایجاد اشتغال و ارتقای شاخص های سرمایه های اجتماعی، احساس رضایتمندی را برای روستاییان از زندگی در روستا فراهم کرد.
رئیس اداره سرمایه اجتماعی و امور فرهنگی و سبک زندگی وزارت کشور، یکی از مولفه های رشد سرمایه اجتماعی را سبک زندگی اسلامی - ایرانی عنوان کرد و افزود: ما طبق منویات مقام معظم رهبری سعی کرده ایم با نماد سازی و الگو برداری از مظاهر اسلامی و ایرانی در روستا آنها را شناسایی و بازنمایی کنیم تا ضمن تقویت ارزش ها و هنجارها، جامعه را از گزند شبیخون فرهنگی دشمن حفظ کنیم.

وی در ادامه اشاره ای به اهم فعالیت های این اداره در روستاها داشت و گفت: در راستای ترویج ورزش همگانی و فرهنگ پهلوانی و از محل اعتبارات سازمان همیاری و دهیاری های کشور بنا شده است در مراکز هر یک از دهستان های کشور حداقل یک زورخانه احیا شود همچنین با رویکرد تقویت گردشگری روستایی و تنوع بخشی به آن همچنین ایجاد اشتغال از این رهگذر برای روستاییان مسیرهای کوهپیمایی، جنگل پیمایی و کویرپیمایی و مانند آن در محدوده های روستایی ساماندهی شود.

کوچکیان فرد، از آموزش روستاییان در خصوص حفظ منابع طبیعی خبرداد و گفت: یکی دیگری از فعالیت های ما در زمینه روستا شناسایی قطب های گردشگری روستایی است که ضمن ایجاد اشتغال برای روستاییان می تواند آنان را برای حفظ منابع درآمدی پایدار از این محل به حفظ محیط زیست روستا تشویق نماید .

وی در پایان گفت: پیگیری برای راه اندازی کتابخانه های سیار روستایی و بهره گیری از ظرفیت عظیم اردوهای جهادی به سمت روستاهای محروم تر از دیگر محورهای مهم خدمات رسانی این نهاد به روستاهاست.11 

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

 مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : hkfard@gmail.com

حسین کوچکیان فرد

در اینجا به مبحث شناخت مبانی کارآفرینی و سرفصل های اشتغال زایی و ایجاد کسب و کار از سوی دهیار و دهیاری با تکیه بر وظایف دهیاری برگرفته از محورهای مطروحه در قوانین و مقررات موضوعه به ویژه موارد آمده در بندهای ماده 10 اساسنامه ، تشکیلات و سازمان دهیاری ها مصوب 21/11/1380» می پردازیم . مطلوب است در پایان این مطالب شما با مفاهیم زیر آشنا شوید .

1-         مفهوم کارآفرینی

2-         زمینه های اشتغال زایی

3-         شیوه های ایجاد کسب و کار

4-         وظایف دهیار و دهیاری در زمینه ایجاد اشتغال و کسب و کار روستایی مستند به قوانین و مقررات موضوعه

یکی از مشخصه های بارز عصر حاضر رشد چشم گیر نفوس انسانی است، به گونه ای که برآوردها نشان می دهد تعداد جمعیت ساکن بر روی کره خاکی از 100 میلیون نفر سال های آغازین میلادی به یک میلیارد نفر در سال 1880 میلادی افزایش یافته است که این میزان در سال 1960 میلادی به سه میلیارد نفر و در آغاز هزار جدید یعنی سال 2000 میلادی به بیش از 6 میلیارد نفر بالغ شده است . این رشد جمعیت که در ابتدا حاصل پیش گیری از بیماری های مسری بود با تغییر در سایر شاخص ها و استاندارهای زندگی همچون کاهش جنگ ها و درگیری ها به علت استقرار دولت های مرکزی قوی و کم شدن حوادث ناشی از کار ، به همراه خود به افزایش طول عمر و سن اشتغال انسان ها نیز منجر شد که این امر موجب ایجاد مشکلات عدیده ای طی قرن گذشته میلادی در میان جوامع در حال توسعه شد . به طوری که مسئله اشتغال و بیکاری که از طریق رشد جمعیت ایجاد شده بود به یکی از موضوعات اساسی اقتصاد و حیات اجتماعی هر یک از جوامع بشری تبدیل شد . تا آن جا، که کاهش بیکاری و افزایش اشتغال از شاخص های توسعه یافتگی در جوامع تلقی شد . لذا برای پرهیز از بیکاری و ایجاد اشتغال جوامع مختلف به تکاپو افتادند و گستره ای از مشاغل جدید که تا این روز سابقه ای از آن ها در جوامع انسانی دیده نمی شد را ایجاد کردند و توجه به ایجاد اشتغال یکی از امور مهم در کلیه کشورها تلقی شد .

کارآفرینی ابزار پاسخ به نیاز هردم افزای جمعیت

   افزایش سریع جمعیت توأمان با افزایش حجم و سطح نیازهای انسان موجب شد ،تا  راه های موجود برای پاسخگویی به نیازهای ضروری بشر ، کفاف رفع نیازهای اولیه انسان ها را ننماید به طوری که در طی دهه های میانی قرن بیستم دنیا شاهد مرگ و میر انسان های بی گناه بسیاری در کشورهای کمتر توسعه یافته و پدید آمدن صحنه های تکان دهنده ای در این جوامع شود ، در نتیجه همراه و همزمان با روش های مختلفی که برای برون رفت کشورها و جوامع از این وضعیت ارایه می شد یکی هم مبحث ایجاد زمینه های شغلی جدید بود که تحت عنوان کارآفرینی و ایجاد کسب و کار جدید در دهه های بعدی مطرح شد .

کارآفرینی برای توسعه اقتصادی یک جامعه و پاسخ به نیازهای ضروری و اعتلای آن به عنوان یکی از ارزان ترین ابزارها با بهترین نتیجه و بیش ترین کارآیی مطرح شد . به این ترتیب کارآفرینی در پاسخ به نیازهای مردم افزای جمعیت در حال رشد ضرورت اجتناب ناپذیر شناخته شد .

در تعریف کارآفرینی می توان گفت ، کارآفرینی عبارت است از ارایه اندیشه های تازه و نو ، بهره گیری از امکانات و فرصت های موجود با تکیه بر دانش ، پیشه و کار مربوط به آن و پذیرش خطر است» و به این ترتیب کارآفرینی فرایندی است که فرد یا نهاد و سازمان کارآفرین با ایده های جدید و خلاق و شناسایی فرصت های تازه و با بسیج منابع ، مبادرت به ایجاد پیشه و کار و شرکت های نو ، سازمان جدید و نوآور و رشد یا بنده می کند . این فرایند که مستم پذیرش ریسک و خطر هم هست ، منجر به عرضه محصول یا خدمت نو و تازه به جامعه می شود .

با این حال برای توسعه روستا پذیرش این نکته نمی تواند به تنهایی به توسعه و پیشرفت و پیشبرد فعالیت های اقتصادی روستایی منجر شود . آن چه که علاوه بر فراهم شدن تمامی عوامل ،کارآفرینی را در نواحی روستایی تقویت می کند وجود چنین محیطی به طور عمده و غالب وابسته به وجود ت های ترویج کارآفرینی روستایی است؛ و کارآیی چنین ت هایی نیز به نوبه خود متکی به وجود یک نهاد حمایت کننده و تقویت کننده کارآفرینی است که به طور منظم و مستمر از سوی یک نهاد تسهیل کننده که همانا مدیریت روستا یعنی مجموعه شورای اسلامی روستا ، دهیار و دهیاری هست حمایت شود .

به دیگر سخن کارآفرینی عامل اساسی و مهم جهت رسیدن هر چه سریع تر به توسعه روستایی هست، و وجود مدیران کارآفرین در روستا باعث ایجاد اشتغال پایدار در روستا خواهد شد. همچنین ایجاد زمینه های کارآفرینی در روستا از سوی نهادها ، سازمان ها و شخصیت های ترویج کننده و پی گیر توسعه روستایی هم چون شورای اسلامی روستا ، دهیار و دهیاری به منزله یک مداخله راهبری تلقی می شود که از طریق آن می توان فرایند توسعه روستایی را تسریع بخشید .

ضرورت کارآفرینی و ایجاد اشتغال در روستاها

نتایج پژوهش های صورت گرفته در دهه های اخیر نشان می دهد توزیع ناعادلانه درآمد و شکاف فقر در بین مناطق روستایی بیش تر از مناطق شهری است و به همین ترتیب سطح رفاه خانوارهای روستایی در مقایسه با مناطق شهری پایین تر است ،که در صورت بی توجهی به این مسأله ، پیامدهای آن موجب افزایش شکاف هر چه بیش تر بین شهر و روستا وافزایش مهاجرت روستاییان و در نتیجه کاهش تولیدات کشاورزی و به دنبال آن افزایش وابستگی کشور به واردات ، فرسایش خاک ، پایین آمدن سطح درآمدهای عمومی کشور و مشکلات عدیده دیگر می شود .

لذا هر گونه ت فقرزدایی و مبارزه با مهاجرت بی رویه روستاییان به شهر ها و افزایش تولیدات کشاورزی و کاهش وابستگی به خارج ، ایجاد درآمد از محل اشتغالات و کسب و کار جدید هم چون توریسم ، اکوتوریسم ، صنایع دستی ، کشت محصولات جدید ، تبدیل و فرآوری محصولا تولیدی و مانند آن منوط به ایجاد روحیه کارآفرینی و هدایت افراد خلاق ساکن در روستا به ایجاد زمینه های شغلی جدید در روستا است که در این خصوص سه راهبرد اساسی برای توسعه و کارآفرینی در روستا وجود دارد .

اول – جذب کسب و کار ها از دیگر مناطق خصوصاً مناطق شهری به روستاها از طریق انتقال فرصت های اشتغال سایر نقاط به داخل روستا که این نوع کارآفرینی در مجموع و از نگاه ملی چندان مفید نیست .

دوم – حفظ وضع موجود و توسعه کسب و کارها براساس افزایش سطح و حجم تولیدات موجود از طریق ت های حمایتی که به علت هزینه های سرسام آور برای مقابله با نوسانات بازار و نیز سیل کالاهای وارداتی مشابه در اغلب موارد تگذاران و مدیران کشور امکان توجه جدی و مستمر به آن را ندارند .

سوم – حمایت از ایجاد و تولید کسب و کارهای جدید از دل همان مناطق روستایی که غالباً مد نظر قرار دارد اما نیازمند برنامه ریزی منسجم و دراز مدت از سوی مدیران روستا به ویژه شورای اسلامی روستا ، دهیار و دهیاری است که از طریق حمایت و ایجاد زمینه های فعالیت برای کارآفرینان روستایی می تواند به این مهم دست پیدا نمایند .

زمینه های ایجاد اشتغال و کارآفرینی از طریق دهیاری

به استناد قوانین و مقررات موضوعه در زمینه کار دهیاری ها به ویژه ماده 10اساسنامه تشکیلات و سازمان دهیاری ها ، مصوب 21/11/1380»، وظایف قابل احصای دهیاری ها در زمینه ایجاد کسب و کار، اشتغال و کارآفرینی در محورهای زیر قابل طرح هستند،

1-         امور مربوط به مدیریت و اداره روستا

2-         نگهداری از تأسیسات عمومی روستا

3-         نگهداری از میراث فرهنگی روستا

4-         حمایت از صنایع دستی روستا و سایر زمینه های اشتغال از این دست

5-         تکمیل ظرفیت های کشاورزی

6-         ایجاد صنایع تبدیلی

7-         ایجاد شهرک های کسب وکار

8-         ایجاد مؤسسات خیریه

9-         مشارکت در ایجاد بازارهای محلی ، منطقه ای و ملی از محصولات روستاییان

زمینه های اشتغال زایی در امور مربوط به مدیریت و اداره روستا

ارایه خدمات عمومی در روستا یکی از زمینه های اشتغال زایی است که این بخش به موازات رشد و توسعه روستا در حال گسترش هست، که این بخش نیز زمینه های مستعدی برای اشتغال زایی دارد زیرا به منظور اداره روستا ، دهیاری می بایست سازمان اداری ویژه ای را ایجاد نماید تا از طریق آن بتواند امور مربوط به روستا را هدایت و سرپرستی نماید .

در این زمینه بند 23 ماده 10 اساسنامه دهیاری می گوید : فراهم نمودن زمینه ایجاد       خیابان ها ،  کوچه ها ، میدان ها ، پارک ها ، فضاهای سبز، ورزشی و آموزشی ، مراکز تفریحی عمومی و مجاری آب و توسعه معابر و پی گیری طرح ها ونظارت بر اجرای آن ها که در انجام آن ها در شهرها از وظایف اسلامی شهرداری است ، در روستا به دهیاری محول    شود، که در صورت تأمین بودجه و اعتبارات آن از طریق خودیاری مردم ، دهیاری می تواند به همان نسبت نیروی انسانی برای اجرای این برنامه ها از طریق جذب نیروهای موجود در روستا در صورت دارا بودن شرایط برای انجام چنین مواردی اقدام نماید .

      هم چنین تنظیف ، نگهداری و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آب ها و فاضلاب و لایروبی قنوات مربوط به روستا و تأمین آب و روشنایی در حد امکان ، برای روستا » نیاز به ایجاد اشتغال تعدادی در روستا به این امر می باشد که در بند 24 ماده فوق آمده است. از دیگر مواردی است که در ایجاد اشتغال در بخش خدمات عمومی روستا می تواند راه گشا باشد .

نگهداری از تأسیسات عمومی روستا

همکاری در حفظ و نگهداری از تأسیسات عمومی ، عمرانی ، اموال و دارایی های روستا وکمک در احداث تأسیسات تولید و توزیع آب ، برق و مخابرات ، مندرج در بند 4 ماده ، 96 قانون تشکیلات ، وظایف و انتخابات شوراها ، مصوب 1/3/1375 که از وظایف دهیار بر شمرده است و بند 25 ماده 10 اساسنامه دهیاری به دهیار اجازه می دهد تا عندالم از نیروهای موجود روستا در صورت وجود زمینه کار با تأمین درآمد به این منظور می تواند استفاده نماید .

نگهداری از میراث فرهنگی روستا

صنعت گردشگری یا توریسم یکی از زمینه های ایجاد اشتغال و کارآفرینی در روستا هست. که زمینه های رشد فوق العاده ای در مناطق روستایی دارد . وجود طبیعت بکر و زیبای مناطق روستایی ، همراه با جاذبه های سنتی ، زمینه مورد علاقه گردشگران داخلی و خارجی محسوب می شود ، توسعه این صنعت که با هزینه قابل توجهی همراه نیست ، در حاشیه خود می تواند باعث توسعه کسب و کار اهالی روستا شود .

در همین راستا بند 32 ماده 10 اساسنامه از وظایف دهیار اشعار می دارد تشریک مساعی با سازمان میراث فرهنگی در حفظ بناها و آثار باستانی روستا » .

حمایت از صنایع دستی روستا و سایر زمینه های اشتغال روستایی

صنایع فرهنگی از جمله صنایع ریشه دار در مناطق روستایی کشور هستند و به جرأت می توان گفت این صنایع روستایی بیش تر بر روی صنایع دستی متمرکزند . از آن جایی که روستاییان به صورت نسبی وقت آزاد زیادی به ویژه در فصل هایی که محصول کشاورزی را برداشت  کرده اند در اختیار دارند، اغلب در یکی از زمینه های صنایع دستی وارد می شوند تا از این محل به درآمدهای خود بیفزایند و هم بخشی از مایحتاج خود به تأمین وسایل زندگی را خود ایجاد نمایند .

     معمولاً  مواد اولیه مورد نیاز صنایع دستی به وفور در مناطق روستایی موجود است که طی اعصار و قرون از سوی روستاییان کاربرد و محل استفاده آن ها شناسایی و مورد بهره برداری قرار گرفته است ، ضمن آن که به کارگیری و استفاده از آن ها نیازمند دانش فوق العاده یا فناوری سطح بالایی نیست . این صنایع زمینه اشتغال مناسبی به خصوص برای ن که قشر عظیمی از جمعیت روستایی را شامل هستند ، محسوب می شود و از طرف دیگر نحوه عمل در این گونه تولیدات آنان را از فضای خانه وانجام وظایف محول در آن جا دور نمی کند و از سوی دیگر با شرایط جسمی و روحی آنان نیز این تولیدات سازگاری لازم را پیدا کرده است که با گسترش و جنبه تجاری یافتن این تولیدات ن نیز می توانند در اقتصاد خانواده نقش بیش تری را ایفا نمایند . بند 8 ماده 10 اساسنامه دهیاری نیز دهیار و دهیاری را موظف می سازد تا نسبت به تشویق و ترغیب روستاییان به توسعه صنایع دستی اهتمام ورزند .

تکمیل ظرفیت های کشاورزی

توسعه و عمران روستایی یکی از اولویت های اصلی دولت ها طی نزدیک به سه دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است ؛ که نتایج آن برای روستاییان که حدود 36 درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند و تولید کنندگان اصلی مواد غذایی هستند بسیار مغتنم بوده است . زیرا این امر به تکمیل زیر ساخت های روستا برای تولید شده است؛ به طوری که هم اکنون بیش از 90 درصد روستاها از راه های روستایی مناسب و آب آشامیدنی بهداشتی و برق و مراکز بهداشتی و درمانی برخوردارند و می توان گفت روستاهای بالای 30 خانوار نیز دارای مدرسه هستند.

اکنون علی رغم سرمایه گذاری های بسیار سنگینی که دولت در امر توسعه صنایع و بخش خدمات در خارج از روستا داشته است ، حدود یک پنجم تولید ناخالص داخلی را تولیدات کشاورزی تشکیل می دهد که حدود 20 درصد شاغلین کشور نیز در این بخش فعالند که از طریق اینان 85 درصد مواد غذایی مورد نیاز کشور و قریب به 20 درصد صادرات غیر نفتی نیز از این بخش تأمین می شود . تولیدات بخش کشاورزی در 25 سال گذشته به بیش از 3 برابر رسیده است ، با این وجود هنوز پتانسیل های فراوانی در تولید کشور وجود دارد که با   سرمایه گذاری های جدید می توان به آن ها دسترسی پیدا کرد که دهیار و دهیاری بهترین محمل و وسیله برای شناخت ظرفیت های جدید و هدایت نیروی انسانی و سرمایه برای ورود در این موضوع است .

ایجاد صنایع تبدیلی

صنایع تبدیلی از جمله مهم ترین زمینه های توسعه کشاورزی ، توسعه روستایی و توسعه اشتغال زایی در روستاها است ، وظیفه اصلی این صنایع ، فرآوری محصولات کشاورزی ، دامی روستا و تبدیل آنها به کالاهای نهایی تر و با ارزش افزوده بیش تر است، که اغلب در صنایع و کارخانه های شهری انجام می شود . استقرار این فعالیت ها در روستاها یا نواحی اطراف روستاها باعث خلق ارزش افزوده بیش تر در این مناطق و تحریک تولید به سمت رشد بیش تر می شود . به علاوه کیفیت و دوام در کنار آن محصولات نیز افزایش     می یابد و قدمی رو به جلو در راستای تحکیم امنیت غذایی کشور برداشته می شود .

توسعه این گونه صنایع که به دانش و فن آوری فوق العاده ای نیازمند نیست امری امکان پذیر برای نواحی روستایی کشور محسوب می شود . بسیاری از روستاییان نیز که در شهرها ، هم اکنون در همین نوع صنایع و کسب و کار به فعالیت مشغول هستند کمتر به مهاجرت متمایل خواهند شد . این گونه صنایع ، امکان صادرات مستقیم محصولات و کالاها به دیگر کشورها را فراهم می آورد و باعث افزایش رونق مناطق روستایی می شود .

از همین رو در بند 47 ماده 10 اساسنامه در زمره وظایف دهیاری آمده است :             شناسایی زمینه های اشتغال و مساعدت در جهت تأمین کار برای افراد جویای کار با همکاری دستگاه های ذیربط » که یکی از وظایف دهیار و دهیاری در زمینه ایجاد صنایع تبدیلی است .

ایجاد شهرک های کسب و کار

توسعه روستا و گسترش کار آفرینی روستایی ، صرفاً نباید در بافت مسی روستا دنبال شود که عوارض سوء آن به روستا نیز امکان آسیب رساندن دارد و هم چنین با رشد روستا و اجبار خارج شدن این گونه مشاغل از روستا موجب اتلاف سرمایه ها نیز خواهد بود . لذا می بایست به این امر به صورت ملی نظر افکند . به همین دلیل از مهم ترین راه کارهای توسعه کارآفرینی و اشتغال زایی در مناطق روستایی می توان به ایجاد شهرک های کسب و کار در خارج از محوطه روستا برای یک روستا و یا حتی از آن فراتر رفته و برای تعدادی از روستاها و یا یک بخش از واحدهای تقسیماتی کشور و یا شهرستان ، اما با ماهیت روستایی نظر کرد تا این شهرک ها با ایجاد فضای مناسب برای رشد کسب و کارها و کارآفرینی باعث ایجاد و رشد شرکت ها و بنگاه های روستایی در قالب های استاندارد بشوند .

ایجاد مؤسسات خیریه

ایجاد فضای مشارکتی در روستاها و همراه کردن آنان در پی گیی نیاز نیازمندان و دستگیری از این گونه افراد موجب می شود تا دارایی های روستا به شکل عادلانه تری توزیع شود . همچنین توانمند سازی ناتوانان برای اداره خود ، یکی دیگر از وظایف دهیاران و دهیاری ها است که به کاهش فقر و توسعه بیش تر روستا مدد رسان است .

بند 38 ماده 10 اساسنامه »در این زمینه می گوید پی گیری و مساعدت در جهت ایجاد مؤسسات خیریه و صندوق های قرض الحسنه و مؤسسات فرهنگی » که در کنار سرویس دهی به کلیه اهالی و رشد فرهنگی و رفع نیازهای ضروری اهالی ، همچنین با ایجاد کسب و کار از گسترش فقرنیز پیش گیری می نماید .

مشارکت در ایجاد بازارهای محلی ، منطقه ای و ملی

باید با ارایه خدمات مناسب در نقاط واسط ، هم چون روستاهای مرکزی ، شهرهای کوچک و به علاوه نقاط ملی به عرضه محصولات تولیدی روستا و ارایه آن به طور مستقیم به دست مصرف کنندگان به حذف واسطه های غیر ضرور پرداخت ، تا به این ترتیب درآمد روستاییان افزایش یابد و سرمایه گذاری در بخش های تولید کشاورزی و دامی ، صنایع تبدیلی و صنایع دستی ، مقرون به صرفه شود تا از این رهگذر کسب و کار و اشتغال در روستا افزایش یابد .

از همین روی و به استناد بند 37 ماده 10 اساسنامه دهیار و دهیاری موظف است ، تا نسبت به مساعدت و همکاری با کشاورزان در جهت معرفی محصولات کشاورزی و تولیدات صنعتی و صنایع دستی روستا در مراکز شهری و نمایشگاه های ذیربط ، همکاری لازم را به عمل آورد .

در پایان می توان این گونه نتیجه گیری نمود که کارآفرینی و ایجاد کسب و کار و اشتغال در روستا از ضرورت های وجودی شورای اسلامی روستا ، دهیار و دهیاری است، تا با مدیریت عوامل مختلف و امکانات موجود ، روستا را به سمت ایجاد مشاغلی سوق دهد که تا پیش از این ، این گونه مشاغل در روستا سابقه نداشته است . اما بالقوه امکان رسیدن به آن در روستا وجود دارد و یک مدیریت صحیح تحقق بخش این امر است . 12

فهرست منابع و مأخذ:

-             پترین . تی کارآفرینی به منزله یک نیروی اقتصادی در توسعه روستایی » . ترجمه حمیدرضا زرنگار . مجله جهاد » . شماره 253 ص 75-68

-       روستا ، توسعه ، کارآفرینی » . مجله رویش » ( فصل نامه تخصصی اشتغال و کارآفرینی ) . شماره 17 و 16 ، سال پنجم ، تیر ماه 1386

-       طاهری ، سیامک . 23 راهکار برای توسعه اقتصادی روستاها » . هفته نامه برنامه » . شماره 176 ، سال پنجم ، 28 مرداد 1385، ص 19-17

-       طراز کار ، محمد حسن و منصور زیبایی . بررسی معیارهای رفاه اجتماعی و توزیع درآمد و فقر در جوامع روستایی و شهری ؛ مطالعه موردی استان های فارس ، اصفهان و سمنان » . مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه » ، شماره 48 سال 12 زمستان 1383، ص 154-137

-       سالنامه آماری نیروی انسانی سال 1374 ». تهران : وزارت کار و امور اجتماعی ، مرکز آمار و اطلاعات بازار کار ، معاونت برنامه ریزی منابع انسانی و ت گذاری اشتغال ؛ 1385

-             عمادی ، محمد حسین و اسفندیار عباسی . کارآفرینی در روستا » . مجله جهاد » ، شماره 251-250، ص 13-6

-       کارآفرینی و دگرگونی تاریخی مفهوم آن » . ماهنامه اقتصادی » ( ضمیمه رومه رسالت ) ، شماره 23، آبان 1385، ص 16

-             محقق ، محمد کاظم ، بخش کشاورزی و مشکل سرمایه گذاری » . رومه کیهان » ، شماره 15763، 23 مهر 1375، ص 6

-             نگاهی مختصر به کشاورزی ایران » . مجله صدای کشاورز» شماره 7 ، سال اول ، فروردین و اردیبهشت 1383، ص 41-40

-             نواحی صنعتی روستایی » ، هفته نامه برنامه » ، شماره 197، سال پنجم ، 2 دی ماه 1385 ، ص 8

-       یاوری ، غلام رضا و فرهاد ماهر ، راهکارهای ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی ؛ سلسله نشست های علمی اشتغال » . تهران : جهاد دانشگاهی ، سازمان همیاری اشتغال فارغ التحصیلان ؛ 1382، ص 190-181

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

                       مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان :hkfard@gmail.com

                                                                                       حسین کوچکیان فرد      

به این ترتیب مدیریت مصرف صحیح و بهینه منابع ، عبارتست از مجموعه روشها و اقداماتی که برای بهسازی مصرف به کار گرفته میشود.این روشها معمولا به سه گروه تقسیم می شوند :

گروه اول - روشهایی که هزینه ای در بر ندارند اما به افزایش راندمان و بازدهی وسایل منجر می شوند مانند استفاده درست از وسایل و دستگاهها و مراقبت و نگهداری بموقع و صحیح از آنها .

گروه دوم - روشهای کم هزینه برای بروز نگهداشتن منابع و امکانات و یا کاهش مصرف انرژی در انها مانند تعمیر و نگهداری به موقع وسایل ، اندازه گیری میزان مصرف انرژی در دستگاه های مختلف و نظارت بر تغییر مصرف هر یک از وسایل ، عایق کاری لوله ها و کانال ها .

گروه سوم - روشهای پر هزینه مانند تغییرات اساسی جهت بهبود مصرف منابع با جایگزینی وسایل نو با دستگاه های کهنه و پر مصرف و یا تعویض تاسیسات گرمایش و سرمایش .

آموزش فرهنـگ مصـرف بهینـه

در قرن حاضر ضرورت آشنایی با روش های کاهش مصرف منابع و افزایش عمر مفید هر یک از وسایل روز بـه روز افزونتر می شود زیرا عدم آگاهی و آشنایی کامل با نحوی استفاده صحیح از وسایل و امکانات ، زمینه اتلاف و نابودی منابع ارزشمند و آلودگی محـیط زیست را فراهم می کنند . تجارب جهانی نشان داده است برای ترویج فرهنگ بهینه سازی مصـرف منابع در جوامـع ، تـدوین اسـتراتژها و ت هـای آموزشـی، انگیزشـی در بخـش هـای مسـی، عمومی ، تجاری و صنعتی شهرها و روستا ها اجتناب ناپذیراست. از این رو بـه دلیل عدم انگیزه بـرای کـاهش مصـرف ، اجـرای برنامـه هـای آگاه سازی ، حساس سازی و آموزشی برای اقشار مختلف جامعه به منظور ارتقاء سطح فکر ، دانش و ایجاد انگیزه ، می تواند کمـک شایانی به اعمال ت های کلان و منطقـی نمـودن مصـرف منابع درکشور بنماید با این وجود تلاش فردی و همراهی شهروندان با برنامه های دولت ها برای مصرف صحیح از ضروریاتی است که بدون آن هیچ برنامه ای به موفقیت منجر نمی شود .

مصرف بهینه کم مصرف کردن نیست

گروهی صرفه جویی را به معنای کم مصرف کردن می دانند اما این معنا نمی تواند اقتصادی باشد؛ زیرا علت تولید یک شی اقتصادی، مصرف آن است و مصرف چیزی زمانی به وقوع می پیوندد که  نیازی ازنیازهای فرد را برآورده نماید . بنابراین لازم است تا در حد رفع نیاز و برآورد آن، چیزی را مصرف کند و کم مصرف کردن نمی تواند نیاز وی رابرآورده سازد، البته در مساله نیاز به نیازهای اساسی و نیازهای غیر اساسی و یا نیازهای لازم و غیر لازم نیز توجه می شود. در این صورت می توان گفت که مصرف چیزی می بایست در حد برآورد نیازهای اساسی و لازم باشد و نیازهای کاذب و غیر ضروری که از راه های تبلغیات رسانه ای و یا تفاخر و چشم و هم چشمی ایجاد می شود نباید مبنایی برای رفع نیاز قرار گیرد .

مصرف صحیح و بهینه در آموزه های اسلام

براساس آموزه های دینی  مصرف هر چیزی به معنای بهره‌گیری از آن در راستای تکامل دو سویۀ انسان و آن چیز است. در حقیقت هر تصرف و مصرفی که انسان می‌کند، تغییراتی مهم و ماهوی در خود و دیگر چیزها پدید می‌آورد. این تصرفات می‌بایست هدف‌مند و بر مبنای فلسفۀ آفرینش باشد.
بنابرین اگر تصرف به گونه‌ ای باشد که عامل و ابزار تعالی و تکامل شخص و یا چیز نباشد، تصرفی باطل و نادرست است؛ چنان‌که عدم تصرف و وانهادنِ امر و چیزی به حال خود نیز به جهت آن‌که در مسیرکمالی نیست، باطل و نادرست تلقی می‌شود. از این رو اسراف و تبذیر و به معنای کاربرد نادرست و بی‌جای چیزهای مادی و معنوی در مسیر غیر کمالی، از نظر آموزه‌های وحیانی اسلام به عنوان امری مذموم تلقی و معرفی شده است ، چنان‌که خساست و بخل نیز به معنای عدم بهره‌گیری چیز در مسیر کمالی، باطل و منفی می‌باشد.

درپایان

نخســتین اقدام در راســتای مدیریت مصرف صحیح و بهینه منابع ، آموزش و آگاه سازی عموم مردم نســبت بــه مزایای مصــرف بهینه منابع و مضرات بی برنامگی در این خصوص است که خوشبختانه آگاهی بخشی در این زمینه مدتی است آغاز شده است و حال این مردم هستند که باید با مدیریت صحیح منابع در اختیار خود استفاده مطلوب از آن را در دستور کار خود قرار دهند تا ضمن عمل به فرامین دینی در این خصوص نسبت به حفظ سرمایه خود و افزایش امکان برخورداری نسل های بعدی از امکانات کشور را فراهم سازند .  13

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

   حسین کوچکیان فرد                     

مقدمه

شهید مطهری از متفکران معاصر در حوزه های تفکر اسلامی است که به گونه ای نظام مند در باب اندیشه و ابعاد مختلف فلسفی، اجتماعی، فرهنگی و ی اسلام توسن خرد را به تکاپو واداشته است و بر روی آثار متقدمین بنیانی را نهاده که هم چنان راه گشای دوستداران مباحث فلسفی و  اندیشه ای جهان اسلام در آینده خواهد بود .

به این منظور ،ایشان در پی روشن کردن بنای روش شناسی به ایجاد بنیادهای فلسفی پرداخت و سپس به حوزه ی اجتماع و فرهنگ ورود کرد و در پایان به نتایجی در زمینه نظریه های ی اسلام رسد. این شیوه ی غیر متعصبانه تأثیری بر اندیشه های شهید مطهری می گذارد که سیر تفکرات فلسفی تا اندیشه های ی ایشان را به گونه ای دل نشین قابل فهم و پذیرش هر انسان منصف با هر مسلکی می نماید . در ارتباط عقل و دین نیز تلاش دارد تا عقل را در راه تحلیل مسایل دینی به کار گیرد و علاوه بر تکیه بر عقل روشن اندیش ، ضعف های عصر روشنگری غرب در نگاه تک بعدی به عقل را با توسل به اصول و احکام دینی برطرف سازد . امیدواریم این گفتار به عنوان مدخلی در زمینه ی شناخت حیات ، افکار و آثار آن شهید در صدمین سال تولد و سالگرد شهادت شان باشد

شرح مختصر زندگانی شهید استاد مرتضی مطهری (ره)

 استاد مطهری در 13 بهمن 1298 هجری شمسی در یکی از روستاهای شهرستان فریمان از استان خراسان رضوی و در خانواده ای چشم به جهان گشود و در همانجا به مکتب خانه رفت و دروس ابتدایی را فراگرفت . در سن دوازده سالگی به حوزه علمیه مشهد جهت تحصیل مقدمات علوم اسلامی عزیمت نمود و در سال 1316 برای تکمیل تحصیلات دینی عازم حوزه علمیه قم شد. در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از محضر مرحوم آیت الله العظمی بروجردی (در فقه و اصول) و حضرت امام خمینی(ره) ( به مدت 12سال در فلسفه ملاصدرا ، عرفان ، اخلاق و اصول) و مرحوم علامه سید محمد حسین طباطبائی (در فلسفه ، الهیات شفای بوعلی و دروس فلسفه و تفسیر) بهره گرفت و در سال 1331 در حالی که از مدرسین معروف حوزه علمیه به شمار می رفت به تهران مهاجرت نمود و به تدریس در مدرسه دینی مروی و تألیف و سخنرانیهای تحقیقی پرداخت . همزمان با گروه های دانشگاهی ارتباط برقرار کرد ، بطوری که در سال 1334 اولین جلسه تفسیر قرآن انجمن اسلامی دانشجویان توسط استاد مطهری تشکیل شد.

استاد در همان سال تدریس در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران را آغاز کرد . به دنبال یک سخنرانی مهیج علیه شاه به وسیله پلیس دستگیر و 43 روز زندانی شد . در سال 1348 به خاطر صدور اعلامیه ای با امضای ایشان و حضرت علامه طباطبایی و آِیت الله سید ابوالفضل مجتهد زنجانی مبنی بر جمع آوری اعانه برای کمک به آوارگان فلسطینی و اعلام آن طی یک سخنرانی در حسینیه ارشاد مجدد دستگیر و مدت کوتاهی در زندان انفرادی به سر برد. از سال 1349 تا 1351 برنامه های تبلیغی مسجدالجواد که غالباً خود سخنران اصلی بود را زیر نظر داشت تا اینکه آن مسجد و در پی آن حسینیه ارشاد تعطیل می شود و بار دیگر استاد مطهری دستگیر و مدتی در بازداشت قرار گرفت . پس از آن استاد شهید سخنرانیهای خود را در مسجد جاوید و مسجد ارک و غیره ایراد می کرد. بعد از مدتی مسجد جاوید نیز تعطیل گردید. در حدود سال 1353 ممنوع المنبر شد که این ممنوعیت تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت.

خدمات استاد شهید مرتضی مطهری(ره)

مهمترین خدمات استاد مطهری در طول حیات پر برکتش ارائه ایدئولوژی اصیل اسلامی از طریق درس و سخنرانی و تألیف کتاب است. این امر خصوصاً در سالهای 1351 تا 1357 به خاطر افزایش تبلیغات گروههای چپ و پدید آمدن گروههای مسلمان چپ گرا به اوج خود رسید . در سال 1355 به دنبال یک درگیری با یک استاد کمونیست دانشکده الهیات! زودتر از موعد بازنشسته می شود. همچنین در این سالها استاد با همکاری تنی چند از شخصیتهای ، جامعه ت مبارز تهران » را بنیان می گذارد بدان امید که ت شهرستانها نیز به تدریج چنین سازمانی پیدا کند. گرچه ارتباط استاد مطهری با امام خمینی پس از تبعید ایشان از ایران به وسیله نامه و غیره استمرار داشته ولی در سال 1355 موفق شد مسافرتی به نجف اشرف نموده و ضمن دیدار با امام خمینی درباره مسائل مهم نهضت و حوزه های علمیه با ایشان م نماید. پس از شهادت آیت الله سید مصطفی خمینی و آغاز دوره جدید نهضت اسلامی ، استاد مطهری به طور تمام وقت درخدمت نهضت قرار می گیرد و در تمام مراحل آن نقش اساسی ایفا می نماید. در دوران اقامت امام در پاریس ، سفری به آن دیار نموده و در مورد مسائل مهم انقلاب با ایشان گفتگو می کند و در همین سفر امام خمینی ایشان را مسؤول تشکیل شورای انقلاب اسلامی می نماید. هنگام بازگشت امام خمینی به ایران مسؤولیت کمیته استقبال از امام را شخصاً به عهده می گیرد و تا پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن همواره در کنار رهبر و مشاوری دلسوز و مورد اعتماد برای ایشان بود تا اینکه در یازدهم اردیبهشت ماه سال 1358 با گلوله گروهی نادان به شهادت می رسد در حالی که انقلاب اسلامی امیدها به آن بزرگمرد بسته بود از استفاده فکری او محروم شد.

امام خمینی (ره) در پیام تسلیت خویش به مناسبت شهادت استاد فرمودند "مطهری شخصیتی بود که عمر شریف و ارزندة خود را در راه اهداف مقدس اسلام صرف کرد و با کجروی‌ها و انحرافات مبارزة سرسختانه کرد." این سخن امام جهت‌گیری اساسی فعالیّت‌های شهید را نمایان می‌سازد. استاد مطهرى هم در علم کلام و احاطه بر اندیشه هاى متکلمین اسلامى و هم در فلسفه اسلامى و آگاهى بر نظریات فلسفه اسلامى تبحر خاصى داشت. وى از این جهت بسیار عزیزالوجود و کمیاب بود و از معدود افرادى بود که واقعاً فلسفه اسلامى را درک کرده و لذت آن را چشیده و به اهمیت این میراث گرانبها پى برده بود.

آثار قلمی وفکری استاد شهید مرتضی مطهری(ره)

بخشی از کتاب ها و مقالاتى انتشار یافته و مهم استاد مطهرى عبارت است از: ۱- مقدمه و پاورقى بر اصول فلسفه و روش رئالیسم (۵ جلد)  ۲- علل گرایش به مادى گرى  ۳- انسان و سرنوشت  ۴- آشنایى با علوم انسانى (منطق و فلسفه) ۵- تصحیح و تعلیق کتاب التحصیل ۶- بخشى از کتاب سیرى در نهج البلاغه  ۷- مقالات فلسفى  ۸- نقدى بر مارکسیسم ۹- شرح منظومه ۱۰- شرح مبسوط منظومه (۴ جلد)  ۱۱- حرکت و زمان  ۱۲- درس هاى شفا (الهیات ابن سینایی)

 درس و بحث علوم رسمى عقلى و نقلى حوزوی نتوانست استاد را از پرداختن به معارف تفسیر و قرآن که سخت به آن عشق مى ورزید و انس نزدیکى داشت دور نگه دارد.  وى در تهران جلسات تفسیر متعددى در مسجدالجواد و  محله قلهک به مدت پانزده سال داشت که شروع آن سال ۱۳۳۴ است. او نسبت به نهج البلاغه و حضرت على(ع) علاقه خاصى داشت. با این کتاب مانوس بود و در سخنرانى ها به مناسبت به فرازهایى از نهج البلاغه اشاره مى کرد . به عرفان نظرى و عملى واقف  و در این مورد از محضر اساتید متعددى بهره برده بود. به علم اخلاق همانند دیگر فنون فرهنگ اسلامى آشنایى کامل داشت . وی کتب بسیارى را در علم اخلاق مطالعه کرد و به معارف ارزشمندى در مورد فلسفه اخلاق رسیده بود . مطهرى بیش از ۲۵ سال با مجامع و سمینارهاى علمى و دانشگاهى در ارتباط بود از این رو توانست بیش از همه به دردها و مشکلات آنها و روح غالب بر افکار آنان پى ببرد.

 کلام آخر

بدون تردید شهید مرتضی مطهری از شاخص‌ترین احیاگران اندیشة دینی در عصر حاضر می‌باشد که طی مقالات و نوشته‌های بسیار به روشنگری در این موضوع پرداخته‌است نحوة مواجهة فکری و استدلالی این فیلسوف اسلامی با انحرافات عقیدتی که تحت عنوان نواندیشی دینی در جامعة اسلامی ترویج می‌شد نیز قابل تأمل و راهنما جهت مواجه به اندیشه های نو در چارچوب فرهنگ اسلامی می باشد.

کتاب های استاد  که بیشتر صبغه فلسفى دارد و در تمامی زمینه های مورد نیاز جامعه معاصر به تألیف رسیده است باید چون چراغی پیش روی نویسندگان متعهد جوان قرار گیرد . اندیشه‌های شهید مطهری همواره به عنوان اسلام‌شناسی آگاه ، زمان شناس و دانشمند دردآشنا و فیلسوفی توانا مورد علاقة فرهیختگان و جوانان فکور بوده و می‌باشد. استاد شخصیتی بود که پاسخ‌گویی به شبهات زمانه و مقابله با انحرافات فکری و عقیدتی را وجهة همّت خویش ساخت تا بدانجا که در قبال این مجاهدت عظیم علمی جان خویش را فدای آرمان های خویش ساخت. 15-1398

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

  مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : hkfard@gmail.com

فهرست تعدادی از مقالات در موضوع شوراها و مدیریت شهری

مندرج در ماهنامه‌اطلاع‌رسانی ، آموزشی وپژوهشی شوراها ( شورای عالی استان ها ) 

مؤلف : حسین‌ کوچکیان‌ فرد